بررسی اجمالی

سیروز یک مرحله دیررس اسکار (فیبروز) کبد است که در اثر بسیاری از بیماری ها و شرایط کبدی، مانند هپاتیت و الکلیسم مزمن ایجاد می شود.

 

 

هر بار که کبد آسیب می بیند - چه در اثر بیماری، مصرف الکل یا علت دیگری - سعی می کند خود را ترمیم کند. در این فرآیند، بافت اسکار تشکیل می شود. با پیشرفت سیروز، بافت اسکار بیشتری شکل می گیرد و عملکرد کبد را دشوار می کند (سیروز جبران نشده).

 سیروز پیشرفته تهدید کننده زندگی است.

 

آسیب کبدی ناشی از سیروز به طور کلی قابل جبران نیست. اما اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده شود و علت آن درمان شود، آسیب بیشتر را می توان محدود و به ندرت معکوس کرد.

 

علائم

سیروز اغلب هیچ علامت یا علائمی ندارد تا زمانی که آسیب کبدی گسترده باشد. هنگامی که علائم و نشانه ها ظاهر می شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

 

• خستگی
• فرد مبتلا  به راحتی دچار خونریزی یا کبودی می‌شود
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• تورم در پاها و مچ پا (ادم)
• کاهش وزن
• خارش پوست
• تغییر رنگ زرد در پوست و چشم (یرقان)
• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• رگ های خونی عنکبوتی مانند روی پوست 
• قرمزی در کف دست
• برای زنان، غیبت یا از دست دادن دوره های غیر مرتبط با یائسگی
• برای مردان، از دست دادن میل جنسی، بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی) یا آتروفی بیضه
• گیجی، خواب آلودگی و تکلم (آنسفالوپاتی کبدی)
•  

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت داشتن هر یک از علائم ذکر شده در بالا، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید.

 

 

طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط می تواند به کبد آسیب برساند و منجر به سیروز شود.

 

 

برخی از علل عبارتند از:

 

• مصرف الکل
• هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت B، C و D)
• تجمع چربی در کبد (بیماری کبد چرب غیر الکلی)
• تجمع آهن در بدن (هموکروماتوز)
• فیبروز سیستیک
• مس انباشته شده در کبد (بیماری ویلسون)
• مجاری صفراوی ضعیف (آترزی صفراوی)
• کمبود آنتی تریپسین آلفا-1
• اختلالات ارثی متابولیسم قند (گالاکتوزمی یا بیماری ذخیره گلیکوژن)
• اختلال گوارشی ژنتیکی (سندرم آلاژیل)
• بیماری کبد ناشی از سیستم ایمنی بدن (هپاتیت خود ایمنی)
• تخریب مجاری صفراوی (سیروز صفراوی اولیه)
• سخت شدن و زخم شدن مجاری صفراوی (کلانژیت اسکلروزان اولیه)
• عفونت، مانند سیفلیس یا بروسلوز
• داروها، از جمله متوترکسات یا ایزونیازید
•  

عوامل خطر

• نوشیدن الکل. مصرف الکل یک عامل خطر برای سیروز است.
• اضافه وزن داشتن. چاقی خطر ابتلا به بیماری هایی را افزایش می دهد که ممکن است منجر به سیروز شود، مانند بیماری کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی.
• ابتلا به هپاتیت ویروسی. همه افراد مبتلا به هپاتیت مزمن به سیروز مبتلا نمی شوند، اما این یکی از علل اصلی بیماری کبدی در جهان است.
•  

عوارض

عوارض سیروز می تواند شامل موارد زیر باشد:

 

• فشار خون بالا در وریدهای تامین کننده کبد (فشار خون پورتال). سیروز جریان طبیعی خون را از طریق کبد کند می کند، بنابراین فشار در وریدی افزایش می یابد که خون را از روده و طحال به کبد می رساند.
• تورم در پاها و شکم. افزایش فشار در ورید پورتال می تواند باعث تجمع مایع در پاها (ادم) و در شکم (آسیت) شود. ادم و آسیت همچنین ممکن است ناشی از ناتوانی کبد در ساختن مقدار کافی پروتئین های خاص خون مانند آلبومین باشد.
• بزرگ شدن طحال (سپلنومگالی). فشار خون پورتال همچنین می تواند باعث تغییرات و تورم طحال و به دام افتادن گلبول های سفید و پلاکت ها شود. کاهش گلبول های سفید و پلاکت ها در خون می تواند اولین علامت سیروز باشد.
• خون ریزی. فشار خون پورتال می تواند باعث هدایت خون به وریدهای کوچکتر شود. این وریدهای کوچکتر که تحت فشار اضافی قرار می گیرند، می توانند ترکیده و باعث خونریزی جدی شوند. فشار خون پورتال ممکن است باعث بزرگ شدن وریدها (واریس) در مری (واریس مری) یا معده (واریس معده) شود و منجر به خونریزی تهدید کننده زندگی شود. اگر کبد نتواند فاکتورهای انعقادی کافی بسازد، این نیز می تواند به ادامه خونریزی کمک کند.
• عفونت ها اگر سیروز دارید، بدن ممکن است در مبارزه با عفونت ها مشکل داشته باشد. آسیت می تواند منجر به پریتونیت باکتریایی شود که یک عفونت جدی است.
• سوء تغذیه سیروز ممکن است پردازش مواد مغذی را برای بدن دشوارتر کند و منجر به ضعف و کاهش وزن شود.
• تجمع سموم در مغز (آنسفالوپاتی کبدی). کبد آسیب دیده در اثر سیروز قادر به پاکسازی سموم از خون به اندازه یک کبد سالم نیست. سپس این سموم می توانند در مغز جمع شوند و باعث سردرگمی ذهنی و مشکل در تمرکز شوند. با گذشت زمان، آنسفالوپاتی کبدی می تواند به عدم پاسخگویی یا کما پیشرفت کند.
• زردی. زردی زمانی رخ می دهد که کبد بیمار به اندازه کافی بیلی روبین، یک ماده زائد خون، را از خون حذف نمی کند. زردی باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم و تیره شدن ادرار می شود.
• بیماری استخوان. برخی از افراد مبتلا به سیروز استحکام استخوانی خود را از دست می دهند و بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار دارند.
• افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد. در بخش بزرگی از افرادی که به سرطان کبد مبتلا می شوند سیروز از قبل وجود داشته است.
• سیروز حاد و مزمن. برخی از افراد در نهایت دچار نارسایی چند ارگانی می شوند. اکنون محققان معتقدند که این یک عارضه مشخص در برخی از افراد مبتلا به سیروز است، اما آنها به طور کامل علل آن را درک نمی کنند.
•  

جلوگیری

با انجام این اقدامات برای مراقبت از کبد، خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید:

 

•  الکل ننوشید. اگر بیماری کبدی دارید، باید از مصرف الکل خودداری کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید. یک رژیم غذایی گیاهی را انتخاب کنید که پر از میوه و سبزیجات باشد. غلات کامل و منابع پروتئین بدون چربی را انتخاب کنید. میزان مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را کاهش دهید.
• وزن سالم را حفظ کنید. مقدار اضافی چربی بدن می تواند به کبد آسیب برساند. اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید، در مورد برنامه کاهش وزن با پزشک خود صحبت کنید.
• خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهد. با استفاده از سوزن های مشترک ، می توان خطر ابتلا به هپاتیت B و C را افزایش داد. از پزشک خود در مورد واکسیناسیون هپاتیت سوال کنید.

اگر در مورد خطر ابتلا به سیروز نگران هستید، با پزشک خود صحبت کنید.