کمای دیابتی یک عارضه خطرناک دیابت است که باعث بیهوشی می شود. اگر دیابت دارید، قند خون بالا (هیپرگلیسمی) یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) به طور خطرناکی می تواند منجر به کمای دیابتی شود.

 

اگر در کمای دیابتی فرو رفته اید، زنده هستید – اما نمی توانید از خواب بیدار شوید یا به مناظر، صداها یا انواع دیگر تحریکات به طور هدفمند پاسخ دهید. در صورت عدم درمان، کمای دیابتی می تواند کشنده باشد.

 

کمای دیابتی ترسناک است، اما می توانید اقداماتی را برای جلوگیری از آن انجام دهید. با پیروی از برنامه درمانی دیابت خود شروع کنید.

 

علائم

قبل از ایجاد کمای دیابتی، معمولاً علائم و نشانه های قند خون بالا یا قند خون پایین را می بینید.

 

قند خون بالا (هیپرگلیسمی)

اگر سطح قند خون خیلی بالا باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

افزایش تشنگی

تکرر ادرار

خستگی

تهوع و استفراغ

نفس تنگی

دل درد

بوی میوه ای نفس

دهان بسیار خشک

ضربان قلب تند

 

قند خون پایین (هیپوگلیسمی)

 

علائم و نشانه های سطح پایین قند خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

لرزش یا عصبی بودن

اضطراب

خستگی

ضعف

تعریق

گرسنگی

حالت تهوع

سرگیجه یا سبکی سر

مشکل در صحبت کردن

 

گیجی

 

برخی از افراد، به ویژه آنهایی که برای مدت طولانی به دیابت مبتلا بوده اند، به شرایطی مبتلا می شوند که به عنوان ناآگاهی هیپوگلیسمی شناخته می شود و علائم هشدار دهنده ای که نشان دهنده افت قند خون باشد را نخواهند داشت.

 

اگر علائم قند خون بالا یا پایین را تجربه کردید، قند خون خود را آزمایش کنید و برنامه درمان دیابت خود را بر اساس نتایج آزمایش دنبال کنید. اگر به سرعت احساس بهبودی نکردید، یا شروع به بدتر شدن کردید، با اورژانس تماس بگیرید.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

کمای دیابتی یک اورژانس پزشکی است. اگر علائم یا نشانه های قند خون بسیار بالا یا پایین را احساس می کنید و فکر می کنید ممکن است بیهوش شوید، با شماره اورژانس  تماس بگیرید. اگر با فردی مبتلا به دیابت هستید که بیهوش شده است، با کمک اورژانس تماس بگیرید و حتماً به پرسنل اورژانس اطلاع دهید که فرد بیهوش دیابت دارد.

 

علل

قند خونی که برای مدت طولانی خیلی بالا یا خیلی پایین است، ممکن است باعث ایجاد شرایط جدی شود که همه آنها می توانند به کمای دیابتی تبدیل شوند.

 

• کتواسیدوز دیابتی. اگر سلول‌های ماهیچه‌ای شما گرسنه دریافت انرژی شوند، بدن ممکن است با شکستن ذخایر چربی پاسخ دهد. این فرآیند اسیدهای سمی به نام کتون را تشکیل می دهد. اگر کتون (اندازه گیری شده در خون یا ادرار) و قند خون بالا دارید، به این بیماری کتواسیدوز دیابتی می گویند. در صورت عدم درمان، می تواند منجر به کمای دیابتی شود.

  کتواسیدوز دیابتی بیشتر در دیابت نوع 1 دیده می شود، اما گاهی اوقات در دیابت نوع 2 یا دیابت بارداری رخ می دهد.

   

• سندرم هیپراسمولار دیابتی. اگر سطح قند خون از 600 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 33.3 میلی مول در لیتر (mmol/L) بالاتر برود، این وضعیت را سندرم هیپراسمولار دیابتی می نامند.

   

  قند خون بالا به شدت خون را غلیظ و شربتی می کند. قند اضافی از خون به ادرار منتقل می شود، که باعث می شود فرآیند فیلترینگی انجام شود که مقدار زیادی مایع از بدن خارج می شود. در صورت عدم درمان، می تواند منجر به کم آبی بدن و کمای دیابتی شود. حدود 25 تا 50 درصد از افراد مبتلا به سندرم هیپراسمولار دیابتی دچار کما می شوند.

• هیپوگلیسمی. مغز برای عملکرد به گلوکز نیاز دارد. در موارد شدید، قند خون پایین ممکن است باعث بیهوشی شود. هیپوگلیسمی می تواند ناشی از انسولین زیاد یا کمبود غذا باشد. ورزش بیش از حد شدید  می تواند همین اثر را داشته باشد.
•  

عوامل خطر

هر فردی که دیابت دارد در معرض خطر کمای دیابتی است، اما عوامل زیر می توانند این خطر را افزایش دهند:

• مشکلات تحویل انسولین. اگر از پمپ انسولین استفاده می کنید، باید قند خون خود را مرتب چک کنید. اگر پمپ از کار بیفتد یا لوله (کاتتر) پیچ خورده یا از جای خود بیفتد، تحویل انسولین می‌تواند متوقف شود. کمبود انسولین می تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی شود.

• یک بیماری، ضربه یا جراحی. هنگامی که بیمار یا مجروح هستید، سطح قند خون تمایل به افزایش دارد، گاهی اوقات به طور چشمگیری. اگر دیابت نوع 1 دارید و برای جبران دوز انسولین خود را افزایش ندهید، ممکن است باعث کتواسیدوز دیابتی شود.

  شرایط پزشکی، مانند نارسایی احتقانی قلب یا بیماری کلیوی نیز ممکن است خطر ابتلا به سندرم هیپراسمولار دیابتی را افزایش دهد.

• مدیریت ضعیف دیابت. اگر قند خون خود را به درستی کنترل نکنید یا داروهای خود را طبق دستور مصرف نکنید، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد عوارض طولانی مدت و کمای دیابتی خواهید بود.
• حذف عمدی وعده های غذایی یا انسولین. گاهی اوقات، افراد مبتلا به دیابت که همچنین دارای اختلالات خوردن هستند، به امید کاهش وزن، از انسولین خود طبق دستور استفاده نمی کنند. این یک عمل خطرناک و تهدید کننده زندگی است که خطر کمای دیابتی را افزایش می دهد.
• نوشیدن الکل. الکل می تواند اثرات غیر قابل پیش بینی بر قند خون داشته باشد. اثرات آرام بخش الکل ممکن است تشخیص علائم قند خون پایین را دشوارتر کند. این می تواند خطر ابتلا به کمای دیابتی ناشی از هیپوگلیسمی را افزایش دهد.
• مصرف غیرقانونی مواد مخدر. داروهای غیرقانونی، مانند کوکائین و اکستازی، می توانند خطر ابتلا به سطوح شدید قند خون و شرایط مرتبط با کمای دیابتی را افزایش دهند.

   

عوارض

در صورت عدم درمان، کمای دیابتی می تواند منجر به موارد زیر شود:

آسیب دائمی مغز

 مرگ

 

جلوگیری

کنترل روزانه دیابت می تواند به شما در پیشگیری از کمای دیابتی کمک کند. این نکات را در نظر داشته باشید:

• برنامه غذایی خود را دنبال کنید. میان وعده ها و وعده های غذایی مداوم می تواند در کنترل سطح قند خون کمک کند.
• مراقب سطح قند خون خود باشید. آزمایش‌های مکرر قند خون می‌تواند به شما بگوید که آیا سطح قند خون خود را در محدوده هدف خود نگه می‌دارید یا خیر - و شما را از بالا یا پایین‌ رفتن های خطرناک آگاه می‌کند. اگر ورزش کرده اید، بیشتر بررسی کنید زیرا ورزش می تواند باعث کاهش سطح قند خون شود، حتی چند ساعت بعد، به خصوص اگر به طور منظم ورزش نکنید.
• داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. اگر مرتباً قند خون بالا یا پایین دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز به تنظیم دوز یا زمان مصرف دارو داشته باشد.
• برنامه ای برای روز بیماری داشته باشید. بیماری می تواند باعث تغییر غیرمنتظره در قند خون شود. اگر بیمار هستید و نمی توانید غذا بخورید، ممکن است قند خونتان کاهش یابد. قبل از اینکه بیمار شوید، با پزشک خود در مورد نحوه مدیریت بهترین سطح قند خون خود صحبت کنید. برای مواقع اضطراری، خرید حداقل سه روز لوازم و یک کیت گلوکاگون اضافی را در نظر بگیرید.
• زمانی که قند خونتان بالاست، کتون ها را بررسی کنید. هنگامی که سطح قند خون بیش از 250 میلی گرم در دسی لیتر (14 میلی مول در لیتر) در بیش از دو آزمایش متوالی است، به خصوص اگر بیمار هستید، ادرار خود را از نظر کتون بررسی کنید. اگر مقدار زیادی کتون دارید، برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیرید. اگر سطح بالای کتون و استفراغ دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. سطوح بالای کتون ها می تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی شود که می تواند منجر به کما شود.
• گلوکاگون و منابع قندی سریع الاثر در دسترس داشته باشید. اگر برای دیابت خود انسولین مصرف می کنید، مطمئن شوید که یک کیت گلوکاگون به روز و منابع قندی سریع الاثر مانند قرص گلوکز یا آب پرتقال دارید که به راحتی برای درمان سطوح پایین قند خون در دسترس هستند.

• یک مانیتور مداوم گلوکز (CGM) را در نظر بگیرید، به خصوص اگر در حفظ سطح قند خون ثابت مشکل دارید یا علائم قند خون پایین را احساس نمی کنید (ناآگاهی از هیپوگلیسمی).

  CGM ها دستگاه هایی هستند که از یک حسگر کوچک در زیر پوست برای ردیابی روند سطح قند خون و انتقال اطلاعات به یک دستگاه بی سیم استفاده می کنند.

  این دستگاه ها می توانند زمانی که قند خون به طور خطرناکی پایین است یا اگر خیلی سریع افت می کند به شما هشدار دهند. با این حال، حتی اگر از CGM استفاده می کنید، همچنان باید سطح قند خون خود را با استفاده از دستگاه قند سنج آزمایش کنید. CGM ها گران تر از روش های مرسوم پایش گلوکز هستند، اما ممکن است به شما در کنترل بهتر گلوکز کمک کنند.

• به عزیزان، دوستان و همکاران خود آموزش دهید. نحوه تشخیص علائم و نشانه های اولیه افزایش قند خون و نحوه تزریق اورژانسی را به عزیزان و سایر افراد نزدیک آموزش دهید. اگر از حال رفتید، کسی باید بتواند برای کمک اضطراری تماس بگیرد.

• از دستبند یا گردنبند شناسه پزشکی استفاده کنید. اگر بیهوش هستید، شناسه می‌تواند اطلاعاتی را در اختیار دوستان، همکاران و دیگران  - از جمله پرسنل اورژانس - قرار دهد.
•