کم خونی آپلاستیک وضعیتی است که زمانی رخ می دهد که بدن، تولید سلول های خونی جدید کافی را متوقف کند. این وضعیت فرد را خسته و مستعد ابتلا به عفونت ها و خونریزی های کنترل نشده می کند.

بیماری نادر و جدی کم خونی آپلاستیک می تواند در هر سنی ایجاد شود. ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد، یا ممکن است به آرامی ظاهر شود و با گذشت زمان بدتر شود. می تواند خفیف یا شدید باشد.

درمان کم خونی آپلاستیک ممکن است شامل داروها، انتقال خون یا پیوند سلول های بنیادی باشد که به عنوان پیوند مغز استخوان نیز شناخته می شود.

علائم

کم خونی آپلاستیک می تواند هیچ علامتی نداشته باشد. در صورت وجود، علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

خستگی

تنگی نفس

ضربان قلب سریع یا نامنظم

پوست رنگپریده

عفونت های مکرر یا طولانی مدت

کبودی بدون دلیل یا آسان

خونریزی بینی و خونریزی لثه

خونریزی طولانی مدت بعد از بریدگی

بثورات پوستی

• سرگیجه

  سردرد

  تب

کم خونی آپلاستیک می تواند کوتاه مدت باشد یا مزمن شود. می تواند شدید و حتی کشنده باشد.

علل 

سلول های بنیادی در مغز استخوان، سلول های خونی – گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را تولید می کنند. در کم خونی آپلاستیک، سلول های بنیادی آسیب می بینند. در نتیجه، مغز استخوان یا خالی است (آپلاستیک) یا حاوی سلول های خونی کمی است (هیپوپلاستیک).

 

شایع ترین علت کم خونی آپلاستیک، حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های بنیادی در مغز استخوان است. عوامل دیگری که می توانند به مغز استخوان آسیب بزنند و بر تولید سلول های خونی تأثیر بگذارند عبارتند از:

پرتو درمانی و شیمی درمانی. در حالی که این درمان‌های ضد سرطان سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند، می‌توانند به سلول‌های سالم از جمله سلول‌های بنیادی در مغز استخوان نیز آسیب برسانند. کم خونی آپلاستیک می تواند یک عارضه جانبی موقت این درمان ها باشد.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی. مواد شیمیایی سمی، مانند برخی از آنها که در آفت کش ها و حشره کش ها استفاده می شود، و بنزن، یکی از مواد تشکیل دهنده بنزین، با کم خونی آپلاستیک مرتبط هستند. اگر از قرار گرفتن مکرر در معرض مواد شیمیایی که باعث بیماری می شوند اجتناب کنید، این نوع کم خونی ممکن است بهبود یابد.

استفاده از داروهای خاص. برخی از داروها، مانند داروهایی که برای درمان آرتریت روماتوئید و برخی آنتی بیوتیک ها استفاده می شوند، می توانند باعث کم خونی آپلاستیک شوند.

اختلالات خود ایمنی. یک اختلال خود ایمنی، که در آن سیستم ایمنی به سلول های سالم حمله می کند، ممکن است سلول های بنیادی در مغز استخوان را درگیر کند.

یک عفونت ویروسی. عفونت های ویروسی که بر مغز استخوان تاثیر می گذارند می توانند در ایجاد کم خونی آپلاستیک نقش داشته باشند. ویروس هایی که با کم خونی آپلاستیک مرتبط هستند عبارتند از هپاتیت، اپشتین بار، سیتومگالوویروس، پاروویروس B19 و HIV.

بارداری. سیستم ایمنی ممکن است در دوران بارداری به مغز استخوان حمله کند.

عوامل ناشناخته. در بسیاری از موارد، پزشکان قادر به شناسایی علت کم خونی آپلاستیک نیستند (کم خونی آپلاستیک ایدیوپاتیک) .

 

ارتباط با سایر اختلالات نادر

برخی از افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک دارای یک اختلال نادر به نام هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه  هستند که باعث می شود گلبول های قرمز خیلی زود تجزیه شوند. این وضعیت می تواند منجر به کم خونی آپلاستیک شود یا کم خونی آپلاستیک می تواند به هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه تبدیل شود.

 

کم خونی فانکونی یک بیماری نادر و ارثی است که منجر به کم خونی آپلاستیک می شود. کودکانی که با آن متولد می شوند، کوچکتر از حد متوسط ​​هستند و دارای نقایص مادرزادی مانند اندام های توسعه نیافته هستند. این بیماری با کمک آزمایش خون تشخیص داده می شود.

عوامل خطر

کم خونی آپلاستیک نادر است. عواملی که می توانند خطر را افزایش دهند عبارتند از:

درمان سرطان با پرتودرمانی با دوز بالا یا شیمی درمانی

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی

استفاده از برخی داروهای تجویزی - مانند کلرامفنیکل، که برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می‌شود و ترکیبات طلا که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود.

برخی بیماری های خونی، اختلالات خود ایمنی و عفونت های جدی

بارداری، به ندرت

 

جلوگیری

هیچ پیشگیری برای اکثر موارد کم خونی آپلاستیک وجود ندارد. اجتناب از قرار گرفتن در معرض حشره کش ها، علف کش ها، حلال های آلی، پاک کننده های رنگ و سایر مواد شیمیایی سمی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.