دیالیز صفاقی (per-ih-toe-NEE-ul die-AL-uh-sis) راهی برای حذف مواد زائد از خون است، زمانی که کلیه ها دیگر نمی توانند کارشان را به اندازه کافی انجام دهند. این روش خون را به روشی متفاوت از روش رایج‌تر تصفیه خون به نام همودیالیز فیلتر می‌کند.

در طی دیالیز صفاقی، یک مایع پاک کننده از طریق یک لوله (کاتتر) به بخشی از شکم جریان می یابد. پوشش داخلی شکم (صفاق) به عنوان یک فیلتر عمل می کند و مواد زائد را از خون خارج می کند. پس از مدت زمان مشخصی، مایع حاوی مواد زائد فیلتر شده از شکم خارج شده و دور ریخته می شود.

 

این درمان ها را می توان در خانه، محل کار یا در سفر انجام داد. اما دیالیز صفاقی برای همه افراد مبتلا به نارسایی کلیه گزینه مناسبی نیست. شما به مهارت و توانایی مراقبت از خود در خانه یا به یک مراقب قابل اعتماد نیاز دارید.

 

چرا این کار انجام می شود

اگر کلیه به اندازه کافی خوب کار نمی کنند، نیاز به دیالیز دارید. آسیب کلیوی به طور کلی در طی چند سال در نتیجه شرایط طولانی مدت پیشرفت می کند، مانند:

 

• دیابت
• فشار خون بالا
• مشکل کلیه (گلومرولونفریت)
• کیست های متعدد در کلیه ها (بیماری کلیه پلی کیستیک)

در همودیالیز، خون از بدن خارج شده، از طریق دستگاه فیلتر شده و سپس به بدن بازگردانده می شود. همودیالیز معمولاً در یک مرکز مراقبت بهداشتی مانند مرکز دیالیز یا بیمارستان انجام می شود، گاهی اوقات می توانید آن را در خانه انجام دهید.

اگرچه هر دو نوع دیالیز می توانند به طور موثر خون را فیلتر کنند، مزایای دیالیز صفاقی در مقایسه با همودیالیز عبارتند از:

 

انعطاف پذیری و استقلال بیشتر در سبک زندگی. اگر کار، مسافرت یا دور از مرکز همودیالیز زندگی می کنید، این موارد می تواند بسیار مهم باشد.

 

رژیم غذایی با محدودیت کمتر. دیالیز صفاقی به طور مداوم تر از همودیالیز انجام می شود و در نتیجه پتاسیم، سدیم و مایعات کمتری تجمع می یابد. این به بیمار امکان می دهد رژیم غذایی انعطاف پذیرتری نسبت به همودیالیز داشته باشد.

 

عملکرد باقیمانده کلیه طولانی تر. افرادی که از دیالیز صفاقی استفاده می کنند ممکن است عملکرد کلیه را کمی بیشتر از افرادی که از همودیالیز استفاده می کنند حفظ کنند.

 

با پزشک خود در مورد اینکه کدام نوع دیالیز برای شما بهتر است صحبت کنید. عواملی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

 

• عملکرد کلیه 
• سلامت کلی 
• انتخاب شخصی 
• وضعیت خانه 
• سبک زندگی 

دیالیز صفاقی ممکن است گزینه بهتری باشد اگر:

 

• نمی توانید تغییرات سریع تعادل مایعات مرتبط با همودیالیز را تحمل کنید

   

  می خواهید اختلال در فعالیت های روزانه خود را به حداقل برسانید

   

  می خواهید راحت تر کار یا سفر کنید

   

  کمی عملکرد کلیه باقی مانده داشته باشید

   

دیالیز صفاقی ممکن است جواب ندهد اگر موارد زیر را دارید:

 

• زخم های جراحی گسترده در شکم 

   

  ناحیه وسیعی از عضلات ضعیف شده شکم (فتق)

   

  توانایی محدود برای مراقبت از خود، یا فقدان حمایت مراقبتی

   

  بیماری التهابی روده یا حملات مکرر دیورتیکولیت

   

همچنین این احتمال وجود دارد که افرادی که از دیالیز صفاقی استفاده می کنند در نهایت عملکرد کلیه را کاهش دهند که به همودیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد.

 

 

 

خطرات

 

 

عوارض دیالیز صفاقی می تواند شامل موارد زیر باشد:

 

• عفونت ها. عفونت پوشش داخلی شکم (پریتونیت) از عوارض شایع دیالیز صفاقی است. عفونت همچنین می تواند در محلی که کاتتر برای حمل مایع پاک کننده (دیالیز) به داخل و خارج شکم وارد می شود ایجاد شود. اگر فردی که دیالیز را انجام می دهد به اندازه کافی آموزش ندیده باشد، خطر عفونت بیشتر است.

   

  افزایش وزن. دیالیز حاوی قند (دکستروز) است. جذب مقداری از دیالیز ممکن است باعث شود روزانه صدها کالری اضافی دریافت کنید و منجر به افزایش وزن شود. کالری اضافی همچنین می تواند باعث افزایش قند خون شود، به خصوص اگر دیابت دارید.

   

  فتق. نگه داشتن مایع در شکم برای مدت طولانی ممکن است عضلات را تحت فشار قرار دهد.

   

  دیالیز ناکافی. دیالیز صفاقی می تواند پس از چندین سال بی اثر شود. ممکن است لازم باشد به همودیالیز بروید.

   

•  

اگر دیالیز صفاقی دارید، باید از موارد زیر جلوگیری کنید:

 

• برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه که می توانند به کلیه ها آسیب برسانند، از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی.

   

  غوطه ور شدن در حمام یا جکوزی، یا شنا در دریاچه، برکه، رودخانه یا استخر بدون کلر – که خطر عفونت را افزایش می دهد. دوش گرفتن و شنا در استخرهای کلردار به طور کلی قابل قبول است.

   

روش کار

برای قرار دادن کاتتری که دیالیز را به داخل و خارج از شکم می برد، به عمل جراحی نیاز دارید. قرار دادن ممکن است تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام شود. لوله معمولاً در نزدیکی ناف قرار می گیرد.

 

پس از قرار دادن لوله، پزشک احتمالاً توصیه می‌کند تا یک ماه قبل از شروع درمان‌های دیالیز صفاقی صبر کنید تا به محل کاتتر زمان لازم برای بهبودی بدهد.

 

همچنین در مورد نحوه استفاده از تجهیزات دیالیز صفاقی آموزش خواهید دید.

 

آنچه را می توان انتظار داشت

در طول دیالیز صفاقی:

 

• دیالیز به داخل شکم جریان می یابد و برای مدت زمان مشخصی - معمولاً ۴ تا ۶ ساعت در آنجا می‌ماند.
• دکستروز موجود در دیالیز به فیلتر کردن ضایعات، مواد شیمیایی و مایعات افزودنی در خون از رگ های خونی ریز در پوشش حفره شکمی کمک می کند.
• وقتی که زمان ماندن به پایان می رسد، محلول - همراه با مواد زائد استخراج شده از خون-  در یک کیسه جمع آوری استریل می شود.

به فرآیند پر کردن و سپس تخلیه شکم، تبادل گفته می شود. روش‌های مختلف دیالیز صفاقی برنامه‌های تبادل متفاوتی دارند. دو برنامه اصلی عبارتند از:

 

دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD)

 

دیالیز صفاقی چرخه مداوم (CCPD)

 

 

دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (CAPD)

شکم خود را با دیالیز پر می‌کنید، اجازه می‌دهید تا مدت معینی در آنجا بماند، سپس مایع را تخلیه می کنید. جاذبه مایع را از طریق کاتتر به داخل و خارج از شکم حرکت می دهد.

 

 

با CAPD:

 

 

ممکن است به سه تا پنج تعویض در طول روز و یکی با مدت زمان طولانی تری هنگام خواب نیاز داشته باشید

 

می توانید مبادلات را در خانه، محل کار یا هر مکان تمیزی انجام دهید

 

 

در حالی که دیالیز در شکم قرار دارد، می توانید به فعالیت های عادی خود ادامه دهید

 

دیالیز صفاقی چرخه مداوم (CCPD)

این روش همچنین به عنوان دیالیز صفاقی خودکار (APD) شناخته می شود، از دستگاهی (چرخ ساز خودکار) استفاده می کند که در شب هنگام خواب، چندین تبادل را انجام می دهد. سیکلر به طور خودکار شکم شما را با دیالیز پر می کند، به آن اجازه می دهد در آنجا ساکن شود و سپس آن را در کیسه استریلی که صبح آن را خالی می کنید، تخلیه می کند.

 

 

با CCPD:

 

باید حدود 10 تا 12 ساعت در شب به دستگاه متصل بمانید.

 

در طول روز به دستگاه متصل نیستید. اما در صبح یک مبادله را با زمان اقامت شروع می کنید که کل روز طول می کشد.

 

ممکن است خطر پریتونیت کمتری داشته باشید زیرا نسبت به CAPD کمتر به تجهیزات دیالیز متصل و قطع می‌شوید.

 

برای تعیین بهترین روش مبادله ای که برای شما مناسب است، پزشک وضعیت پزشکی، سبک زندگی و ترجیحات شخصی را در نظر می گیرد. پزشک ممکن است تغییرات خاصی را برای شخصی سازی برنامه شما پیشنهاد دهد.

 

نتایج

عوامل زیادی بر عملکرد دیالیز صفاقی در حذف مواد زائد و انرژی از خون تأثیر می گذارد. این عوامل عبارتند از:

• سایز 
• اینکه صفاق چقدر سریع ضایعات را فیلتر می کند
• چه مقدار محلول دیالیز استفاده کنید
• تعداد مبادلات روزانه
• طول زمان های اقامت
• قند در محلول دیالیز

برای بررسی اینکه آیا دیالیز به اندازه کافی مواد زائد را از بین می برد، احتمالاً پزشک آزمایشاتی را توصیه می کند، مانند:

 

• تست تعادل صفاقی (PET). این آزمایش نمونه‌های خون و محلول دیالیز را در حین تبادل مقایسه می‌کند. نتایج نشان می دهد که آیا سموم زائد به سرعت یا آهسته از خون وارد دیالیز می شوند. این اطلاعات به تعیین اینکه اگر محلول برای مدت کوتاه‌تر یا طولانی‌تری در شکم بماند، دیالیز بهبود می‌یابد یا خیر، کمک می‌کند.

   

  تست ترخیص کالا. یک نمونه خون و یک نمونه از محلول دیالیز استفاده شده برای تعیین میزان حذف یک ماده زائد خاص (اوره) از خون در طول دیالیز تجزیه و تحلیل می شود. اگر همچنان ادرار تولید می کنید، پزشک ممکن است نمونه ادرار را نیز برای اندازه گیری غلظت اوره بگیرد.

   

اگر نتایج آزمایش نشان دهد که برنامه دیالیز به اندازه کافی ضایعات را حذف نمی کند، پزشک ممکن است روال دیالیز را به موارد زیر تغییر دهد:

 

• تعداد مبادلات را افزایش دهید
• مقدار دیالیز مورد استفاده را  افزایش دهید
• از مواد دیالیز با غاظت بالاتر دکستروز استفاده کنید

می توانید نتایج دیالیز و سلامت کلی خود را با خوردن غذاهای مناسب، از جمله غذاهای کم سدیم و فسفر، بهبود بخشید. یک متخصص تغذیه می تواند در ایجاد یک برنامه غذایی فردی کمک کند. رژیم غذایی بر اساس وزن، ترجیحات شخصی، عملکرد کلیه باقی مانده و سایر شرایط پزشکی مانند دیابت یا فشار خون بالا خواهد بود. 

 

مصرف داروها طبق تجویز نیز برای به دست آوردن بهترین نتایج ممکن مهم است. در حین دریافت دیالیز صفاقی، احتمالاً به داروهای مختلفی برای کنترل فشار خون، تحریک تولید گلبول های قرمز خون، کنترل سطح برخی مواد مغذی در خون و جلوگیری از تجمع فسفر در خون نیاز خواهید داشت.

 

 

مطالب مرتبط