کم خونی وضعیتی است که در آن، فاقد گلبول های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت های بدن هستید. ابتلا به کم خونی می تواند باعث احساس خستگی و ضعف شود.

 

انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد که هر کدام علت خاص خود را دارند. کم خونی می تواند موقت یا طولانی مدت باشد و می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. اگر مشکوک به کم خونی هستید به پزشک مراجعه کنید. این می تواند یک علامت هشدار دهنده از یک بیماری جدی باشد.

 

درمان های کم خونی از مصرف مکمل ها تا انجام اقدامات پزشکی را شامل می شود. ممکن است بتوانید با داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع از برخی از انواع کم خونی پیشگیری کنید.

 

انواع

علائم

علائم و نشانه های کم خونی بسته به علت آن متفاوت است. اگر کم خونی ناشی از یک بیماری مزمن باشد، ممکن است با آزمایش برای وضعیت دیگری تشخیص داده شود.

 

 

بسته به دلایل کم خونی، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. علائم و نشانه ها، در صورت بروز، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 

 

• خستگی
• ضعف
• پوست رنگ پریده یا مایل به زرد
• ضربان قلب نامنظم
• تنگی نفس
• سرگیجه یا سبکی سر
• درد قفسه سینه
• دست و پاهای سرد
• سردرد

در ابتدا، کم خونی می تواند آنقدر خفیف باشد که متوجه آن نشوید. اما علائم با بدتر شدن کم خونی بدتر می شود.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر احساس خستگی می کنید و دلیل آن را نمی دانید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید.

خستگی علاوه بر کم خونی دلایل زیادی دارد، بنابراین تصور نکنید که اگر خسته‌اید، حتما کم خون هستید. برخی افراد هنگام اهدای خون متوجه می شوند که هموگلوبین آنها پایین است که نشان دهنده کم خونی است. اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین پایین نمی توانید خون اهدا کنید، از پزشک خود وقت ملاقات بگیرید.

 

علل

کم خونی زمانی رخ می دهد که خون گلبول های قرمز کافی نداشته باشد.

 

این می تواند اتفاق بیفتد اگر:

 

• بدن گلبول های قرمز کافی نسازد
• خونریزی باعث شود که گلبول‌های قرمز خون را سریع‌تر از جایگزینی آنها از دست بدهید
• بدن گلبول های قرمز را از بین ببرد

کاری که گلبول های قرمز انجام می دهند

بدن سه نوع سلول خونی می‌سازد: گلبول‌های سفید برای مبارزه با عفونت، پلاکت‌ها برای کمک به لخته شدن خون و گلبول‌های قرمز برای حمل اکسیژن در سراسر بدن.

 

گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند – پروتئینی غنی از آهن که به خون رنگ قرمز می دهد. هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون را قادر می‌سازد تا اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن منتقل کنند و دی اکسید کربن را از سایر قسمت‌های بدن به ریه‌ها منتقل کنند تا بازدم شود.

اکثر سلول های خونی، از جمله گلبول های قرمز خون، به طور منظم در مغز استخوان تولید می شوند - ماده ای اسفنجی که در حفره های بسیاری از استخوان های بزرگ یافت می شود. برای تولید هموگلوبین و گلبول های قرمز، بدن به آهن، ویتامین B-12، فولات و سایر مواد مغذی از غذاهایی که می خورید نیاز دارد.

 

علل کم خونی

انواع مختلف کم خونی علل مختلفی دارند. آنها عبارتند از:

 

• نارسایی کمبود آهن. این شایع ترین نوع کم خونی به دلیل کمبود آهن در بدن ایجاد می شود. مغز استخوان برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. بدون آهن کافی، بدن نمی تواند هموگلوبین کافی برای گلبول های قرمز تولید کند.

  بدون مکمل آهن، این نوع کم خونی در بسیاری از زنان باردار رخ می دهد. همچنین به دلیل از دست دادن خون، مانند خونریزی شدید قاعدگی، زخم، سرطان و استفاده منظم از برخی مسکن‌های بدون نسخه، به ویژه آسپرین، ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث التهاب پوشش معده و در نتیجه از دست دادن خون شود.

• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین. علاوه بر آهن، بدن به فولات و ویتامین B-12 برای تولید گلبول های قرمز سالم کافی نیاز دارد. رژیم غذایی فاقد این ویتامین ها و سایر مواد مغذی کلیدی می تواند باعث کاهش تولید گلبول های قرمز خون شود.

  همچنین، برخی از افرادی که به اندازه کافی B-12 مصرف می کنند، قادر به جذب این ویتامین نیستند. این می تواند منجر به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین شود که به عنوان کم خونی خطرناک نیز شناخته می شود.

• کم خونی التهاب. برخی از بیماری‌ها - مانند سرطان، HIV/AIDS، آرتریت روماتوئید، بیماری کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماری‌های التهابی حاد یا مزمن - می‌توانند در تولید گلبول‌های قرمز خون اختلال ایجاد کنند.
• کم‌خونی آپلاستیک. این کم خونی نادر و تهدید کننده زندگی زمانی رخ می دهد که بدن گلبول های قرمز کافی تولید نمی کند. علل کم خونی آپلاستیک عبارتند از عفونت ها، برخی داروها، بیماری های خودایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی.
• کم خونی های مرتبط با بیماری مغز استخوان. انواع بیماری ها مانند لوسمی و میلوفیبروز می توانند با تأثیر بر تولید خون در مغز استخوان باعث کم خونی شوند. اثرات این نوع سرطان و اختلالات مشابه سرطان از خفیف تا تهدید کننده زندگی متفاوت است.
• کم خونی های همولیتیک. این گروه از کم خونی‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از آن‌چه مغز استخوان جایگزین آن‌ها شود، از بین می‌روند. برخی بیماری های خونی تخریب گلبول های قرمز را افزایش می دهند. می توانید یک کم خونی همولیتیک را به ارث ببرید، یا می توانید بعداً در زندگی به آن مبتلا شوید.
• کم خونی داسی شکل. این وضعیت ارثی و گاهی جدی، یک کم خونی همولیتیک است. این به دلیل شکل معیوب هموگلوبین ایجاد می شود که گلبول های قرمز خون را مجبور می کند شکل غیر طبیعی هلالی (داس) به خود بگیرند. این سلول‌های خونی نامنظم زودتر از موعد می‌میرند و در نتیجه کمبود مزمن گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود.
•  

عوامل خطر

این عوامل شما را در معرض افزایش خطر کم خونی قرار می دهند:

 

• رژیم غذایی فاقد برخی ویتامین ها و مواد معدنی. رژیم غذایی کم آهن، ویتامین B-12 و فولات خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می دهد.
• اختلالات روده. داشتن یک اختلال روده ای که بر جذب مواد مغذی در روده کوچک تأثیر می گذارد - مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک - فرد را در معرض خطر کم خونی قرار می دهد.
• قاعدگی. به طور کلی، زنانی که یائسه نشده‌اند، نسبت به مردان و زنان یائسه، بیشتر در معرض خطر کم‌خونی ناشی از فقر آهن هستند. قاعدگی باعث از بین رفتن گلبول های قرمز می شود.
• بارداری. اگر باردار هستید و مولتی ویتامین حاوی اسید فولیک و آهن مصرف نمی کنید، در معرض خطر کم خونی هستید.

• شرایط مزمن. اگر سرطان، نارسایی کلیه، دیابت یا بیماری مزمن دیگری دارید، ممکن است در معرض خطر کم خونی مزمن باشید. این شرایط می تواند منجر به کمبود گلبول های قرمز خون شود.

  از دست دادن آهسته و مزمن خون از یک زخم یا منبع دیگر در بدن می تواند ذخایر آهن بدن را تخلیه کند و منجر به کم خونی فقر آهن شود.

• سابقه خانوادگی. اگر خانواده سابقه کم خونی ارثی مانند کم خونی داسی شکل داشته باشد، شما نیز ممکن است در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید.
• عوامل دیگر. سابقه برخی عفونت ها، بیماری های خونی و اختلالات خودایمنی خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می دهد. اعتیاد به الکل، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و استفاده از برخی داروها می تواند بر تولید گلبول های قرمز تأثیر بگذارد و منجر به کم خونی شود.
• سن. افراد بالای 65 سال در معرض خطر کم خونی هستند.
•  

عوارض

در صورت عدم درمان، کم خونی می تواند باعث بسیاری از مشکلات سلامتی شود، مانند:

 

• خستگی شدید. کم خونی شدید می تواند آنقدر شما را خسته کند که نتوانید کارهای روزمره را انجام دهید.
• عوارض بارداری. زنان باردار مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود فولات ممکن است بیشتر در معرض عوارضی مانند زایمان زودرس باشند.
• مشکلات قلبی. کم خونی می تواند منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم (آریتمی) شود. هنگامی که کم خون هستید، قلب باید خون بیشتری پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن در خون را جبران کند. این می تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
• مرگ. برخی از کم خونی های ارثی، مانند کم خونی سلول داسی شکل، می تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود. از دست دادن مقدار زیادی خون به سرعت منجر به کم خونی حاد و شدید می شود و می تواند کشنده باشد.
•  

جلوگیری

بسیاری از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. اما می توانید با داشتن یک رژیم غذایی حاوی انواع ویتامین ها و مواد معدنی از کم خونی فقر آهن و کم خونی های ناشی از ویتامین جلوگیری کنید:

 

• آهن. غذاهای غنی از آهن عبارتند از گوشت گاو و سایر گوشت ها، لوبیا، عدس، غلات غنی شده با آهن، سبزیجات با برگ سبز تیره و میوه های خشک.
• فولات. این ماده مغذی و اسید فولیک مصنوعی را می توان در میوه ها و آب میوه ها، سبزیجات با برگ سبز تیره، نخود سبز، لوبیا قرمز، بادام زمینی و محصولات غلات غنی شده مانند نان، غلات، ماکارونی و برنج یافت.
• ویتامین B-12. غذاهای غنی از ویتامین B-12 شامل گوشت، محصولات لبنی و غلات غنی شده و محصولات سویا هستند.
• ویتامین C. غذاهای غنی از ویتامین C شامل مرکبات و آب میوه ها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، خربزه و توت فرنگی است. اینها همچنین به افزایش جذب آهن کمک می کنند.

اگر نگران دریافت ویتامین ها و مواد معدنی کافی از غذا هستید، از پزشک خود بپرسید که آیا مولتی ویتامین ممکن است کمک کند یا خیر.