تراخم (truh-KOH-muh) یک عفونت باکتریایی است که چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می شود. تراخم مسری است و از طریق تماس با چشم ها، پلک ها و ترشحات بینی یا گلو افراد آلوده منتشر می شود. همچنین می تواند با دست زدن به وسایل آلوده مانند دستمال منتقل شود.

در ابتدا، تراخم ممکن است باعث خارش خفیف و سوزش چشم و پلک شود. سپس ممکن است متوجه تورم پلک ها و ترشح چرک از چشم شوید. تراخم درمان نشده می تواند منجر به نابینایی شود.

تراخم مهمترین عامل قابل پیشگیری نابینایی در سراسر جهان است. بیشتر موارد تراخم در مناطق فقیر آفریقا رخ می دهد، جایی که 85٪ از افراد مبتلا به بیماری فعال در آن ساکن هستند. در مناطقی که تراخم شایع است، میزان عفونت در کودکان زیر 5 سال می تواند 60 درصد یا بیشتر باشد.

درمان زودهنگام ممکن است به جلوگیری از عوارض تراخم کمک کند.

علائم

علائم و نشانه های تراخم معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خارش و سوزش خفیف چشم و پلک

ترشحات چشمی حاوی مخاط یا چرک

تورم پلک

حساسیت به نور (فوتوفوبیا)

چشم درد

قرمزی چشم

از دست دادن بینایی

کودکان خردسال به ویژه مستعد ابتلا به عفونت هستند. اما بیماری به کندی پیشرفت می کند و علائم دردناک تر ممکن است تا بزرگسالی ظاهر نشود.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) پنج مرحله را در ایجاد تراخم شناسایی کرده است:

التهاب - فولیکولی. عفونت اولیه دارای پنج یا تعداد بیشتر فولیکول است – برجستگی های کوچک حاوی لنفوسیت ها، نوعی گلبول سفید – که با بزرگنمایی در سطح داخلی پلک فوقانی (ملتحمه) قابل مشاهده است.

التهاب - شدید. در این مرحله، اکنون چشم به شدت عفونی است و با ضخیم شدن یا تورم پلک فوقانی، تحریک می شود.

جای زخم پلک. عفونت های مکرر منجر به زخم شدن پلک داخلی می شود. اسکارها هنگام بررسی با بزرگنمایی اغلب به صورت خطوط سفید ظاهر می شوند. پلک ممکن است دچار انحراف شده و ممکن است به آنتروپیون تبدیل شود.

مژه های برگردانده شده (تریشیازیس). پوشش داخلی زخم پلک به تغییر شکل خود ادامه می دهد و باعث می شود مژه ها به سمت خود برگردند تا سطح شفاف خارجی چشم (قرنیه) را ساییده و خراش دهند.

کدر شدن قرنیه. قرنیه تحت تاثیر التهابی قرار می گیرد که بیشتر در زیر پلک بالایی دیده می شود. التهاب مداوم همراه با خاراندن از مژه‌های برگردانده شده منجر به کدر شدن قرنیه می‌شود.

همه علائم تراخم در پلک فوقانی شدیدتر از پلک تحتانی هستند. بدون مداخله، یک روند بیماری که از کودکی شروع می شود می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر دچار خارش یا تحریک چشم یا ترشح از چشم هستید، به خصوص اگر در منطقه ای زندگی می کنید یا اخیراً به منطقه ای که تراخم شایع است سفر کرده اید، با پزشک خود تماس بگیرید. تراخم یک بیماری مسری است. درمان در اسرع وقت به جلوگیری از عفونت جدی کمک می کند.

علل

تراخم توسط زیرگروه های خاصی از کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می شود، یک باکتری که می تواند باعث  بیماری مقاربتی کلامیدیا نیز شود.

تراخم از طریق تماس با ترشحات از چشم یا بینی فرد مبتلا پخش می شود. دست‌ها، لباس‌ها، حوله‌ها و حشرات می‌توانند مسیرهای انتقال باشند. در برخی کشورها، مگس های جوینده چشم نیز وسیله انتقال هستند.

عوامل خطر

عواملی که خطر ابتلا به تراخم را افزایش می دهند عبارتند از:

شرایط زندگی شلوغ. افرادی که در تماس نزدیک زندگی می کنند در معرض خطر بیشتری برای انتشار عفونت هستند.

بهداشت ضعیف. شرایط بد بهداشتی، دسترسی ناکافی به آب و عدم رعایت بهداشت، مانند صورت یا دست‌های کثیف، به گسترش بیماری کمک می کند.

سن. در مناطقی که این بیماری فعال است، بیشتر در کودکان 4 تا 6 ساله دیده می شود.

جنسیت. در برخی مناطق، میزان ابتلای زنان به این بیماری دو تا شش برابر بیشتر از مردان است. این ممکن است به این واقعیت نسبت داده شود که زنان بیشتر با کودکان، که مخزن اصلی عفونت هستند، تماس دارند.

مگس‌ها. افرادی که در مناطقی زندگی می کنند که در کنترل جمعیت مگس مشکل دارند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به عفونت باشند.

عوارض

یک دوره تراخم ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس به راحتی با تشخیص زودهنگام و استفاده از آنتی بیوتیک ها قابل درمان است. عفونت های مکرر یا ثانویه می تواند منجر به عوارضی شود، از جمله:

جای زخم پلک داخلی

ناهنجاری های پلک، مانند پلک تا شده به داخل (آنتروپیون) یا مژه های درون روییده (تریشیاز)، که می‌تواند قرنیه را خراش دهد.

زخم قرنیه یا کدر شدن

از دست دادن کامل یا جزئی بینایی

جلوگیری

اگر برای تراخم با آنتی بیوتیک یا جراحی درمان شده اید، عفونت مجدد همیشه نگران کننده است. برای محافظت از خود و برای ایمنی دیگران، مطمئن شوید که اعضای خانواده یا دیگرانی که با آنها زندگی می‌کنید غربالگری می شوند و در صورت لزوم برای تراخم تحت درمان قرار می گیرند.

تراخم ممکن است در سراسر جهان رخ دهد، اما در آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین، خاورمیانه و حاشیه اقیانوس آرام شایع تر است. هنگامی که در مناطقی هستید که تراخم شایع است، مراقبت بیشتری را در رعایت بهداشت خوب انجام دهید، که می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.

اقدامات بهداشتی مناسب عبارتند از:

شستشوی دست و صورت. تمیز نگه داشتن دست ها و صورت ممکن است به شکستن چرخه عفونت مجدد کمک کند.

کنترل مگس ها. کاهش جمعیت مگس ها می تواند به حذف منبع انتقال کمک کند.

مدیریت صحیح زباله. دفع صحیح فضولات حیوانی و انسانی می تواند زمینه های پرورش مگس ها را کاهش دهد.

دسترسی بهتر به آب. وجود یک منبع آب شیرین می تواند به بهبود شرایط بهداشتی کمک کند.

هیچ واکسن تراخم در دسترس نیست، اما پیشگیری ممکن است. WHO با هدف حذف آن تا سال 2020، راهبردی را برای پیشگیری از تراخم ایجاد کرده است. در حالی که این هدف کاملاً محقق نشده است، موارد تراخم به شدت کاهش یافته است.

 این استراتژی با عنوان SAFE شامل موارد زیر است:

جراحی برای درمان اشکال پیشرفته تراخم

آنتی بیوتیک برای درمان و پیشگیری از عفونت

تمیزی صورت

بهبود محیط، به ویژه در آب، بهداشت و کنترل مگس ها