هیپوگلیسمی وضعیتی است که در آن سطح قند خون (گلوکز) کمتر از حد طبیعی است. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن است.

هیپوگلیسمی اغلب با درمان دیابت مرتبط است. اما سایر داروها و شرایط مختلف - که بسیار نادر هستند - می توانند باعث کاهش قند خون در افرادی شوند که دیابت ندارند.

هیپوگلیسمی زمانی که سطح قند خون پایین است نیاز به درمان فوری دارد. برای بسیاری از افراد، قند خون ناشتا 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 3.9 میلی مول در لیتر (mmol/L) یا کمتر باید به عنوان هشداری برای هیپوگلیسمی عمل کند. اما اعداد ممکن است متفاوت باشد. 

درمان شامل بازگرداندن سریع قند خون به حالت طبیعی با غذاها یا نوشیدنی های پر قند یا با داروها است. درمان طولانی مدت نیاز به شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی دارد.

علائم

اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

ضربان قلب نامنظم یا سریع

خستگی

پوست رنگ‌پریده

لرزش

اضطراب

تعریق

گرسنگی

تحریک پذیری

گزگز یا بی حسی لب، زبان یا گونه

 

اگر هیپوگلیسمی بدتر شود، علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

سردرگمی، رفتار غیرعادی یا هر دو، مانند ناتوانی در انجام وظایف روتین

اختلالات بینایی، مانند تاری دید

تشنج

از دست دادن هوشیاری

 

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

فوراً از پزشک کمک بگیرید اگر:

علائم هیپوگلیسمی را دارید و دیابت ندارید.

دیابت دارید و هیپوگلیسمی به درمان پاسخ نمی دهد، مانند نوشیدن آب میوه یا نوشابه های معمولی، خوردن آب نبات، یا مصرف قرص های گلوکز

برای کسی که دیابت دارد یا سابقه هیپوگلیسمی دارد یا علائم هیپوگلیسمی شدید دارد یا هوشیاری خود را از دست داده است، کمک اضطراری دریافت کنید.

علل

هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون (گلوکز) خیلی پایین بیاید. دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است این اتفاق بیفتد. شایع ترین عارضه جانبی داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت است.

 

 

تنظیم قند خون

هنگامی که غذا می خورید، بدن کربوهیدرات های موجود در غذاها - مانند نان، برنج، ماکارونی، سبزیجات، میوه ها و محصولات لبنی- را به مولکول های مختلف قند از جمله گلوکز تجزیه می کند.

 

گلوکز، منبع اصلی انرژی برای بدن ، با کمک انسولین - هورمونی که از پانکراس ترشح می شود - وارد سلول های بیشتر بافت ها می شود. انسولین گلوکز را قادر می سازد تا وارد سلول ها شود و سوخت مورد نیاز سلول ها را تامین کند. گلوکز اضافی در کبد و ماهیچه ها به شکل گلیکوژن ذخیره می شود.

 

اگر چندین ساعت غذا نخورده‌اید و سطح قند خونتان پایین می‌آید، هورمون دیگری از لوزالمعده به کبد سیگنال می‌دهد که گلیکوژن ذخیره شده را تجزیه کرده و گلوکز را وارد جریان خون کند. این کار قند خون را تا زمانی که دوباره غذا بخورید در محدوده طبیعی نگه می دارد.

 

بدن همچنین توانایی ساخت گلوکز را دارد. این فرآیند عمدتاً در کبد و همچنین در کلیه ها رخ می دهد.

 

 

علل احتمالی، با دیابت

اگر دیابت دارید، ممکن است انسولین کافی تولید نکنید (دیابت نوع 1) یا ممکن است کمتر به آن پاسخ دهید (دیابت نوع 2). در نتیجه، گلوکز تمایل به تجمع در جریان خون دارد و می تواند به سطوح خطرناکی برسد. برای رفع این مشکل، ممکن است از انسولین یا داروهای دیگر برای کاهش سطح قند خون استفاده کنید.

 

اما مصرف بیش از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود و باعث هیپوگلیسمی شود. اگر بعد از مصرف داروهای دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید یا بیش از حد معمول ورزش کنید، هیپوگلیسمی ممکن است رخ دهد.

 

 

علل احتمالی، بدون دیابت

هیپوگلیسمی در افراد بدون دیابت بسیار کمتر است. علل می تواند شامل موارد زیر باشد:

داروها. مصرف تصادفی داروهای دیابت خوراکی دیگران یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی است. سایر داروها می توانند باعث هیپوگلیسمی شوند، به ویژه در کودکان یا افراد مبتلا به نارسایی کلیه. یک نمونه کینین (Qualaquin) است که برای درمان مالاریا استفاده می شود.

برخی از بیماری های بحرانی. بیماری های شدید کبدی مانند هپاتیت شدید یا سیروز می تواند باعث هیپوگلیسمی شود. اختلالات کلیوی که می تواند بدن را از دفع مناسب داروها باز دارد، می تواند به دلیل تجمع آن داروها بر سطح گلوکز تأثیر بگذارد.

گرسنگی طولانی مدت، همانطور که می تواند در اختلال خوردن، بی اشتهایی عصبی رخ دهد، می تواند منجر به مقدار بسیار کمی از مواد مورد نیاز بدن برای تولید گلوکز شود.

تولید بیش از حد انسولین. یک تومور نادر پانکراس می تواند باعث تولید بیش از حد انسولین در بدن شود و در نتیجه هیپوگلیسمی ایجاد شود. سایر تومورها نیز می توانند منجر به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین شوند. بزرگ شدن سلول‌های لوزالمعده که انسولین تولید می‌کنند می‌تواند منجر به ترشح بیش از حد انسولین شود و باعث هیپوگلیسمی شود.

کمبودهای هورمونی. برخی از اختلالات غده فوق کلیوی و تومور هیپوفیز می تواند منجر به کمبود هورمون های کلیدی شود که تولید گلوکز را تنظیم می کنند. کودکان اگر هورمون رشد بسیار کمی داشته باشند ممکن است دچار هیپوگلیسمی شوند.

 

 

هیپوگلیسمی بعد از غذا

هیپوگلیسمی معمولاً زمانی رخ می دهد که غذا نخورید، اما نه همیشه. گاهی اوقات علائم هیپوگلیسمی بعد از وعده های غذایی خاص با قند زیاد رخ می دهد زیرا بدن بیش از نیاز انسولین تولید می کند.

 

این نوع هیپوگلیسمی که هیپوگلیسمی واکنشی یا هیپوگلیسمی پس از غذا نامیده می شود، می تواند در افرادی که جراحی بای پس معده انجام داده اند رخ دهد. همچنین ممکن است در افرادی که این جراحی را انجام نداده اند نیز رخ دهد.

 

 

عوارض

هیپوگلیسمی درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:

تشنج

از دست دادن هوشیاری

مرگ

هیپوگلیسمی همچنین می تواند به موارد زیر کمک کند:

سرگیجه و ضعف

سقوط

تصادفات وسایل نقلیه موتوری

خطر بیشتر زوال عقل در افراد مسن

 

 

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی

با گذشت زمان، دوره های مکرر هیپوگلیسمی می تواند منجر به عدم آگاهی از هیپوگلیسمی شود. بدن و مغز دیگر علائم و نشانه‌هایی را تولید نمی‌کنند که در مورد قند خون پایین هشدار می‌دهند، مانند لرزش یا ضربان قلب نامنظم. هنگامی که این اتفاق می افتد، خطر هیپوگلیسمی شدید و تهدید کننده زندگی افزایش می یابد.

 

اگر دیابت دارید، دوره های مکرر هیپوگلیسمی و ناآگاهی از هیپوگلیسمی دارید، پزشک ممکن است درمان را اصلاح کند، اهداف سطح قند خون را افزایش دهد و آموزش آگاهی از قند خون را توصیه کند.

 

 

دیابت درمان نشده

اگر دیابت دارید، دوره های افت قند خون ناراحت کننده است و می تواند ترسناک باشد. ترس از هیپوگلیسمی می تواند باعث شود که انسولین کمتری مصرف کنید تا مطمئن شوید که سطح قند خون خیلی پایین نمی آید. این می تواند منجر به دیابت کنترل نشده شود. در مورد ترس خود با پزشک صحبت کنید و دوز داروی دیابت خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید.

جلوگیری

اگر دیابت دارید

از برنامه مدیریت دیابت که خود و پزشکتان تهیه کرده اید پیروی کنید. اگر داروهای جدید مصرف می کنید، برنامه غذایی یا دارویی خود را تغییر می دهید، یا ورزش جدیدی اضافه می کنید، با پزشک خود در مورد اینکه چگونه این تغییرات ممکن است بر مدیریت دیابت و خطر کاهش قند خون تأثیر بگذارد، صحبت کنید.

 

مانیتور مداوم گلوکز (CGM) یک گزینه برای برخی از افراد، به ویژه آنهایی است که از هیپوگلیسمی بی اطلاع هستند. یک CGM یک سیم کوچک دارد که در زیر پوست قرار داده شده است که می تواند قرائت گلوکز خون را به گیرنده ارسال کند.

 

اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، برخی از مدل های CGM با زنگ، هشدار می دهند. برخی از پمپ های انسولین اکنون با CGM ها ادغام شده اند و می توانند تحویل انسولین را زمانی که سطح قند خون خیلی سریع کاهش می یابد برای جلوگیری از هیپوگلیسمی متوقف کنند.

 

مطمئن شوید که همیشه یک کربوهیدرات سریع الاثر مانند آبمیوه یا قرص گلوکز همراه خود داشته باشید تا بتوانید کاهش سطح قند خون را قبل از اینکه به طور خطرناکی پایین بیاید درمان کنید.

 

 

اگر دیابت ندارید

برای دوره‌های مکرر هیپوگلیسمی، خوردن وعده‌های غذایی کوچک مکرر در طول روز یک اقدام توقف برای کمک به جلوگیری از کاهش بیش از حد سطح قند خون است. با این حال، این رویکرد به عنوان یک استراتژی بلند مدت توصیه نمی شود. برای شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی با پزشک خود همکاری کنید.