لوکودیستروفی متاکروماتیک یک اختلال ارثی (ژنتیکی) نادر است که باعث تجمع مواد چرب (لیپیدها) در سلول ها، به ویژه در مغز، نخاع و اعصاب محیطی می شود. این تجمع به دلیل کمبود آنزیمی است که به تجزیه لیپیدهایی به نام سولفاتیدها کمک می کند. مغز و سیستم عصبی به تدریج عملکرد خود را از دست می دهند زیرا ماده ای که سلول های عصبی را می پوشاند و محافظت می کند (میلین) آسیب می بیند.

سه شکل از لکودیستروفی متاکروماتیک وجود دارد که شامل محدوده های سنی متفاوتی می شود: شکل دیررس نوزادی، فرم جوانی و فرم بزرگسالی. علائم و نشانه ها می تواند متفاوت باشد. شکل نوزادی شایع‌ترین است و سریعتر از سایر اشکال پیشرفت می کند.

هنوز هیچ درمانی برای لوکودیستروفی متاکروماتیک وجود ندارد. بسته به شکل و سن شروع، شناسایی و درمان زودهنگام ممکن است به مدیریت برخی علائم و نشانه‌ها و به تاخیر انداختن پیشرفت اختلال کمک کند.

علائم

آسیب به میلین محافظ اعصاب باعث بدتر شدن تدریجی عملکرد مغز و سیستم عصبی می شود، از جمله:

از دست دادن توانایی تشخیص احساسات، مانند لمس، درد، گرما و صدا

از دست دادن مهارت های فکری و حافظه

از دست دادن مهارت های حرکتی، مانند راه رفتن، حرکت، صحبت کردن و بلعیدن

ماهیچه های سفت، عملکرد ضعیف عضلات و فلج

از دست دادن عملکرد مثانه و روده

مشکلات کیسه صفرا

کوری

از دست دادن شنوایی

تشنج

مشکلات عاطفی و رفتاری، از جمله احساسات ناپایدار و سوء مصرف مواد

هر شکل از لوکودیستروفی متاکروماتیک در سن متفاوتی رخ می‌دهد و می‌تواند علائم و نشانه‌های اولیه و سرعت پیشرفت متفاوتی داشته باشد:

فرم اواخر دوران شیرخوارگی. این شایع ترین شکل لوکودیستروفی متاکروماتیک است که از حدود 2 سالگی یا کمتر شروع می شود. از دست دادن پیشرونده گفتار و عملکرد عضلات به سرعت رخ می دهد. کودکان مبتلا به این شکل اغلب فراتر از دوران کودکی زنده نمی مانند.

فرم نوجوانان. این دومین شکل شایع است و در کودکان 3 تا 16 ساله شروع می شود. علائم اولیه مشکلات رفتاری و شناختی و افزایش دشواری در مدرسه است. از دست دادن توانایی راه رفتن ممکن است رخ دهد. اگرچه شکل نوجوانی به سرعت شکل اواخر شیرخوارگی پیشرفت نمی کند، بقا معمولاً کمتر از 20 سال پس از شروع علائم است.

فرم بزرگسالان. این شکل کمتر رایج است و معمولاً بعد از 16 سالگی شروع می شود. علائم به کندی پیشرفت می کنند و ممکن است با مشکلات رفتاری و روانی، سوء مصرف مواد مخدر و مشکلات مدرسه و کار شروع شوند. علائم روان پریشی مانند هذیان و توهم ممکن است رخ دهد. سیر این شکل متفاوت است، با دوره هایی از علائم پایدار و دوره های کاهش سریع عملکرد. بزرگسالان ممکن است چندین دهه پس از علائم اولیه زنده بمانند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم ذکر شده در بالا را مشاهده کردید یا در مورد علائم خود نگرانی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

علل

لوکودیستروفی متاکروماتیک یک اختلال ارثی است که توسط یک ژن غیر طبیعی (جهش یافته) ایجاد می‌شود. این بیماری در الگوی اتوزومال مغلوب به ارث می رسد. ژن مغلوب غیرطبیعی روی یکی از کروموزوم های غیرجنسی (اتوزوم) قرار دارد. برای به ارث بردن یک اختلال اتوزومال مغلوب، هر دو والدین باید ناقل باشند، اما معمولاً علائمی از این بیماری را نشان نمی دهند. کودک مبتلا دو نسخه از ژن غیر طبیعی را به ارث می برد - یکی از هریک از والدین.

شایع ترین علت لوکودیستروفی متاکروماتیک، جهش در ژن ARSA است. این جهش منجر به کمبود آنزیمی می شود که لیپیدهایی به نام سولفاتیدها را تجزیه می کند که در میلین ساخته می شوند.

به ندرت، لوکودیستروفی متاکروماتیک ناشی از کمبود نوع دیگری از پروتئین (پروتئین فعال کننده) است که سولفاتیدها را تجزیه می کند. این به دلیل جهش در ژن PSAP ایجاد می شود.

تجمع سولفاتیدها سمی است و سلول های تولید کننده میلین را از بین می برد و ماده سفید نیز نامیده می‌شود که از اعصاب محافظت می کند این منجر به آسیب به عملکرد سلول های عصبی در مغز، نخاع و اعصاب محیطی می شود.