طاعون یک عفونت باکتریایی جدی است که عمدتاً توسط کک منتقل می شود. ارگانیسم ایجاد کننده طاعون، Yersinia pestis، در جوندگان کوچکی زندگی می کند که بیشتر در مناطق روستایی و نیمه روستایی آفریقا، آسیا و آمریکا یافت می شود. این ارگانیسم به انسان‌هایی منتقل می‌شود که توسط کک‌هایی که از جوندگان آلوده تغذیه کرده‌اند، گزیده می‌شوند یا انسان‌هایی که با حیوانات آلوده تماس دارند. 

 

طاعون که در قرون وسطی به عنوان مرگ سیاه شناخته می شد، امروزه در کمتر از 5000 نفر در سال در سراسر جهان رخ می دهد. اگر به موقع با آنتی بیوتیک درمان نشود، می تواند کشنده باشد. شایع ترین شکل طاعون منجر به تورم و حساس شدن غدد لنفاوی - به نام بوبو - در کشاله ران، زیر بغل یا گردن می‌شود. نادرترین و کشنده ترین شکل طاعون بر ریه ها تأثیر می گذارد و می تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

علائم

طاعون بسته به اینکه کدام قسمت از بدن درگیر شده است به سه نوع اصلی تقسیم می شود - بوبونیک، سپتی سمیک و پنومونیک. علائم و نشانه ها بسته به نوع طاعون متفاوت است.

 

 

طاعون بوبونیک

 

طاعون بوبونیک شایع ترین نوع بیماری است. نام این غدد لنفاوی متورم (بوبوها) است که معمولاً در هفته اول پس از آلوده شدن ایجاد می شوند. بوبوها ممکن است:

در کشاله ران، زیر بغل یا گردن قرار گیرند

به اندازه یک تخم مرغ هستند.

در لمس لطیف و محکم هستند.

 

سایر علائم و نشانه های طاعون بوبونیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

شروع ناگهانی تب و لرز

سردرد

خستگی یا بی حالی

دردهای عضلانی

 

طاعون سپتی سمی

طاعون سپتی سمی زمانی اتفاق می افتد که طاعون در جریان خون تکثیر می شود. علائم و نشانه ها عبارتند از:

• تب و لرز
• ضعف شدید
• درد شکم، اسهال و استفراغ
• نفوذ از دهان، بینی یا راست روده یا زیر پوست 
• شوکه شدن
• سیاه شدن و مرگ بافت در اندام‌ها، معمولاً انگشتان دست، انگشتان پا و بینی
•  

طاعون پنومونی

طاعون پنومونی ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. این کمترین نوع طاعون است اما خطرناک‌ترین آن است، زیرا می‌تواند از طریق قطرات سرفه از فردی به فرد دیگر سرایت کند. علائم و نشانه ها می توانند در عرض چند ساعت پس از عفونت شروع شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

 

سرفه همراه با مخاط خونی (خلط)

 

دشواری در تنفس

 

تهوع و استفراغ

 

تب شدید

 

سردرد

 

ضعف

 

درد قفسه سینه

 

 

طاعون پنومونی به سرعت پیشرفت می کند و ممکن است در عرض دو روز پس از عفونت باعث نارسایی تنفسی و شوک شود. طاعون پنومونی باید ظرف یک روز پس از ظاهر شدن علائم و نشانه ها با آنتی بیوتیک ها درمان شود، در غیر این صورت عفونت احتمالا کشنده است.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر شروع به احساس بیماری کرده اید و در منطقه ای بوده اید که طاعون در آن رخ داده است، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. برای جلوگیری از عوارض جدی یا مرگ به درمان با دارو نیاز خواهید داشت.

 

علل

باکتری طاعون، Yersinia pestis، از طریق نیش کک هایی که قبلاً از حیوانات آلوده تغذیه کرده اند، به انسان منتقل می شود، مانند:

موش ها

سنجاب ها

خرگوش ها

سگ های دشتی

 

اگر زخم در پوست با خون حیوان آلوده تماس پیدا کند، باکتری نیز می تواند وارد بدن شود. گربه‌ها و سگ‌های اهلی می‌توانند در اثر گزش کک یا خوردن جوندگان آلوده به طاعون مبتلا شوند.

 

طاعون پنومونی که ریه ها را درگیر می کند، با استنشاق قطرات عفونی که توسط حیوان یا فرد بیمار به هوا سرفه می شود، پخش می شود.

 

عوامل خطر

خطر ابتلا به طاعون بسیار کم است. در سراسر جهان، سالانه تنها چند هزار نفر به طاعون مبتلا می شوند. با این حال، بسته به منطقه ای که در آن زندگی می کنید و سفر می کنید، شغل و سرگرمی ها، خطر ابتلا به طاعون می تواند افزایش یابد.

 

محل

شیوع طاعون در مناطق روستایی و نیمه روستایی که بیش از حد شلوغ هستند، بهداشت نامناسبی دارند و جمعیت جوندگان زیادی دارند، شایع‌تر است. بیشترین تعداد آلودگی به طاعون انسانی در آفریقا، به ویژه جزیره آفریقایی ماداگاسکار رخ می دهد. طاعون در بخش هایی از آسیا و آمریکای جنوبی نیز به انسان منتقل شده است.

 

شغل

دامپزشکان و دستیاران آنها در معرض خطر بیشتری برای تماس با گربه ها و سگ های خانگی هستند که ممکن است به طاعون مبتلا شده باشند. افرادی که در فضای باز در مناطقی که حیوانات آلوده به طاعون شایع هستند کار می کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به طاعون هستند.

 

 

سرگرمی ها

کمپینگ، شکار یا پیاده روی در مناطقی که حیوانات مبتلا به طاعون در آن زندگی می توانند خطر گزش توسط کک آلوده را افزایش دهند.

 

عوارض

عوارض طاعون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مرگ. اکثر افرادی که درمان سریع آنتی بیوتیکی دریافت می کنند از طاعون بوبونیک جان سالم به در می برند. طاعون درمان نشده میزان مرگ و میر بالایی دارد.
• قانقاریا. لخته شدن خون در رگ های خونی کوچک انگشتان دست و پا می تواند جریان خون را مختل کرده و باعث مرگ آن بافت شود. ممکن است لازم باشد قسمت هایی از انگشتان دست و پا که مرده اند برداشته شوند (قطع می شوند).
• مننژیت. به ندرت طاعون ممکن است باعث ایجاد غشاهای اطراف مغز و نخاع شود.
•  

جلوگیری

هیچ واکسن موثری در دسترس نیست، اما دانشمندان در تلاش برای ساخت واکسن هستند. اگر در معرض طاعون قرار گرفته اید، آنتی بیوتیک ها می توانند از عفونت جلوگیری کنند. اگر در مناطقی زندگی می‌کنید یا زمانی را سپری می‌کنید که خطر ابتلا زیاد است، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

 

• خانه ایمن ضد جوندگان داشته باشید. مناطق بالقوه لانه سازی، مانند سنگ، هیزم و آشغال را حذف کنید. غذای حیوانات خانگی را در مناطقی که جوندگان به راحتی می توانند به آن دسترسی داشته باشند، نگذارید. اگر متوجه هجوم جوندگان شدید، اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید.

   

  حیوانات خانگی را عاری از کک نگه دارید. از دامپزشک خود بپرسید که کدام یک از محصولات کنترل کک بهتر عمل می کنند.

   

  دست کش بپوشید. هنگام دست زدن به حیوانات بالقوه آلوده، برای جلوگیری از تماس پوست خود با باکتری های مضر، دستکش بپوشید.

   

  از دافع حشرات استفاده کنید. هنگام گذراندن وقت در خارج از خانه در مناطقی با جمعیت زیاد جوندگان، از نزدیک بر کودکان خود نظارت کنید. از دافع حشرات استفاده کنید.