بیماری دست، پا و دهان - یک عفونت ویروسی خفیف و مسری که در کودکان خردسال شایع است - با زخم در دهان و بثورات روی دست‌ها و پاها مشخص می‌شود. بیماری دست و پا و دهان بیشتر توسط ویروس کوکساکی ایجاد می شود.

 

 

هیچ درمان خاصی برای بیماری دست، پا و دهان وجود ندارد. شستن مکرر دست ها و اجتناب از تماس نزدیک با افرادی که به بیماری دست و پا و دهان آلوده هستند ممکن است به کاهش خطر ابتلا به عفونت در کودک  کمک کند.

 

 

علائم

بیماری دست، پا و ممکن است همه علائم و نشانه های زیر یا فقط برخی از آنها را ایجاد کنند. آنها عبارتند از:

• تب
• گلو درد
• احساس ناخوشی
• ضایعات دردناک، قرمز و تاول مانند روی زبان، لثه و داخل گونه ها
• بثورات قرمز، بدون خارش اما گاهی همراه با تاول، در کف دست، کف پا و گاهی اوقات باسن
• تحریک پذیری در نوزادان و کودکان نوپا
• از دست دادن اشتها

دوره معمول از عفونت اولیه تا شروع علائم و نشانه ها، سه تا شش روز است. تب اغلب اولین علامت بیماری دست و پا و دهان است که به دنبال آن گلودرد و گاهی اوقات کم اشتهایی و احساس ناخوشی همراه است.

 

یک یا دو روز پس از شروع تب، ممکن است زخم های دردناکی در جلوی دهان یا گلو ایجاد شود. بثورات پوستی روی دست‌ها و پاها و احتمالاً روی باسن ممکن است طی یک یا دو روز ایجاد شود.

 

 

زخم هایی که در پشت دهان و گلو ایجاد می شوند ممکن است نشان دهند که کودک  به یک بیماری ویروسی مرتبط به نام هرپانژین مبتلا شده است. سایر ویژگی های هرپانژین شامل تب شدید ناگهانی و در برخی موارد تشنج است. زخم هایی که روی دست ها، پاها یا سایر قسمت های بدن ایجاد می شوند بسیار نادر هستند.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

بیماری دست، پا و دهان معمولاً یک بیماری جزئی است که فقط چند روز تب و علائم و نشانه‌های نسبتاً خفیف ایجاد می‌کند. اگر زخم دهان یا گلودرد، کودک را از نوشیدن مایعات باز می دارد و اگر پس از چند روز علائم و نشانه های کودکتان بدتر شد، به پزشک مراجعه کنید.

 

 

علل

 

شایع ترین علت بیماری دست، پا و دهان عفونت با ویروس کوکساکی A16 است. ویروس کوکساکی متعلق به گروهی از ویروس ها به نام انتروویروس های غیر فلج اطفال است. انواع دیگر انتروویروس ها گاهی اوقات باعث بیماری دست و پا و دهان می شوند.

 

مصرف خوراکی، منبع اصلی عفونت ویروس کوکساکی و بیماری دست و پا و دهان است. این بیماری از طریق تماس فرد به فرد با فرد آلوده منتقل می شود:

 

ترشحات بینی یا ترشحات گلو

 

بزاق

 

مایع حاصل از تاول ها

 

مدفوع

 

قطرات تنفسی که پس از سرفه یا عطسه به هوا پاشیده می شوند.

 

 

در محیط مهد کودک رایج است

بیماری دست و پا و دهان به دلیل تعویض مکرر پوشک و آموزش توالت، و به این دلیل که بچه های کوچک اغلب دست های خود را در دهان می گذارند، در کودکانی که در مهدکودک هستند، شایع تر است.

 

اگرچه کودک در هفته اول بیماری بیشتر مسری به بیماری دست و پا و دهان است، اما ویروس می تواند هفته ها پس از از بین رفتن علائم و نشانه ها در بدن او باقی بماند. این بدان معناست که فرزند شما هنوز هم می تواند دیگران را آلوده کند.

 

برخی از افراد، به ویژه بزرگسالان، می توانند ویروس را بدون نشان دادن علائم بیماری منتقل کنند.

 

شیوع این بیماری در تابستان و پاییز و در آب و هوای معتدل بیشتر است. در آب و هوای گرمسیری، شیوع بیماری در تمام طول سال رخ می دهد.

 

 

با بیماری تب برفکی متفاوت است

 

بیماری دست، پا و دهان به بیماری تب برفکی (که گاهی اوقات بیماری سم بر دهان نامیده می شود) که یک بیماری ویروسی عفونی است که در حیوانات مزرعه یافت می شود، مرتبط نیست. شما نمی توانید به بیماری دست و پا و دهان از حیوانات خانگی یا سایر حیوانات مبتلا شوید و نمی توانید آن را به آنها منتقل کنید.

 

 

عوامل خطر

 

بیماری دست و پا و دهان در درجه اول کودکان کمتر از 10 سال، اغلب کودکان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکانی که در مراکز مهد کودک هستند به ویژه در معرض شیوع بیماری های دست و پا و دهان هستند زیرا عفونت از طریق تماس فرد به فرد گسترش می یابد و کودکان خردسال بیشتر مستعد ابتلا هستند.

 

کودکان معمولاً با افزایش سن با ساختن پادتن پس از قرار گرفتن در معرض ویروسی که باعث این بیماری می شوند، نسبت به بیماری دست پا و دهان مصونیت پیدا می کنند. با این حال، ممکن است نوجوانان و بزرگسالان به این بیماری مبتلا شوند.

 

 

عوارض

 

شایع ترین عارضه بیماری دست و پا و دهان کم آبی بدن است. این بیماری می تواند باعث ایجاد زخم در دهان و گلو شود و بلع را دردناک و دشوار کند.

 

به دقت مراقب باشید تا مطمئن شوید که کودک  در طول دوره بیماری مرتباً مایعات می خورد. اگر کم آبی شدید باشد، ممکن است مایعات داخل وریدی (IV) لازم باشد.

 

بیماری دست و پا و دهان معمولاً یک بیماری جزئی است که فقط چند روز تب و علائم و نشانه‌های نسبتاً خفیف ایجاد می‌کند. یک نوع نادر و گاهی جدی از ویروس کوکساکی می تواند مغز را درگیر کرده و عوارض دیگری ایجاد کند:

 

مننژیت ویروسی. این یک عفونت نادر و التهاب غشاء (مننژ) و مایع مغزی نخاعی اطراف مغز و نخاع است.

 

آنسفالیت. این بیماری شدید و بالقوه تهدید کننده زندگی شامل التهاب مغز ناشی از یک ویروس است. آنسفالیت نادر است.

 

 

جلوگیری

 

اقدامات احتیاطی خاصی می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری دست و پا و دهان کمک کند:

 

دست ها را با دقت بشویید. دست های خود را به طور مکرر و کامل بشویید، به خصوص بعد از استفاده از توالت یا تعویض پوشک و قبل از تهیه  و صرف غذا. هنگامی که آب و صابون در دسترس نیست، از دستمال مرطوب دست یا ژل های ترکیب شده با الکل میکروب کش استفاده کنید.

 

محل های مشترک را ضد عفونی کنید. عادت کنید که مناطق و سطوح پرتردد را ابتدا با آب و صابون و سپس با محلول رقیق سفید کننده کلر و آب تمیز کنید. مراکز مراقبت از کودکان باید از یک برنامه دقیق تمیز کردن و ضد عفونی کردن تمام مکان‌های مشترک، از جمله وسایل مشترک مانند اسباب‌بازی‌ها پیروی کنند، زیرا ویروس می‌تواند روزها روی این اشیاء زنده بماند. پستانک های کودک خود را اغلب تمیز کنید.

 

بهداشت را خوب آموزش دهید. به فرزندان خود نشان دهید که چگونه بهداشت را رعایت کنند و چگونه خود را تمیز نگه دارند. به آنها توضیح دهید که چرا بهتر است انگشتان، دست ها یا هر چیز دیگری را در دهان خود قرار ندهند.

 

افراد مسری را ایزوله کنید. از آنجایی که بیماری دست، پا و دهان بسیار مسری است، افراد مبتلا باید در صورت داشتن علائم و نشانه های فعال، قرار گرفتن در معرض دیگران را محدود کنند. کودکان مبتلا به بیماری دست و پا و دهان را تا زمانی که تب از بین رفته و زخم های دهان بهبود نیافته اند، از مهد کودک یا مدرسه دور نگه دارید. اگر به این بیماری مبتلا هستید، از رفتن به محل کار خودداری کنید و در خانه بمانید.