آپنه خواب مرکزی اختلالی است که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف و شروع می شود.

آپنه خواب مرکزی به این دلیل رخ می دهد که مغز سیگنال های مناسبی را به ماهیچه هایی که تنفس را کنترل می کنند ارسال نمی کند. این وضعیت با آپنه انسدادی خواب متفاوت است که در آن به دلیل انسداد راه هوایی فوقانی نمی توانید به طور طبیعی نفس بکشید. آپنه خواب مرکزی کمتر از آپنه انسدادی خواب است.

آپنه خواب مرکزی ممکن است در نتیجه سایر شرایط مانند نارسایی قلبی و سکته ایجاد شود. خوابیدن در ارتفاع بالا نیز ممکن است باعث آپنه مرکزی خواب شود.

درمان آپنه خواب مرکزی ممکن است شامل درمان شرایط موجود، استفاده از دستگاهی برای کمک به تنفس یا استفاده از اکسیژن مکمل باشد.

علائم

علائم و نشانه های شایع آپنه مرکزی خواب عبارتند از:

اپیزودهای مشاهده شده از توقف تنفس یا الگوهای تنفس غیر طبیعی در طول خواب

بیدار شدن ناگهانی همراه با تنگی نفس

تنگی نفس که با نشستن برطرف می شود

مشکل در خواب ماندن (بی خوابی)

خواب آلودگی بیش از حد در طول روز 

درد قفسه سینه در شب

مشکل در تمرکز

تغییرات خلق و خوی

سردردهای صبحگاهی

خرناس

تحمل کمتر برای ورزش

اگرچه خروپف نشان دهنده درجاتی از انسداد جریان هوا است، اما خروپف ممکن است در حضور آپنه خواب مرکزی نیز شنیده شود. با این حال، خروپف ممکن است در آپنه خواب مرکزی به اندازه آپنه انسدادی خواب، برجسته نباشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم آپنه مرکزی خواب را تجربه کردید - یا اگر همسرتان مشاهده کرد - به ویژه موارد زیر با یک پزشک مشورت کنید:

تنگی نفس که شما را از خواب بیدار می کند

مکث های متناوب در تنفس در طول خواب

مشکل در خواب ماندن

خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، که ممکن است باعث شود هنگام کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی به خواب بروید.

از پزشک خود در مورد هر گونه مشکل خواب که باعث خستگی مزمن، خواب آلودگی و تحریک پذیری می شود، سوال کنید. خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز ممکن است به دلیل اختلالات دیگری باشد، مانند اینکه به خودتان فرصت نمی‌دهید تا بتوانید در شب بخوابید (کمبود مزمن خواب)، حملات ناگهانی خواب (نارکولپسی) یا آپنه انسدادی خواب.

علل

آپنه خواب مرکزی زمانی اتفاق می افتد که مغز قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی نیست.

آپنه خواب مرکزی می تواند ناشی از تعدادی از شرایط باشد که بر توانایی ساقه مغز - که مغز را به نخاع متصل می کند و بسیاری از عملکردها مانند ضربان قلب و تنفس را کنترل می کند - بر کنترل تنفس تأثیر می گذارد.

علت با نوع آپنه خواب مرکزی متفاوت است. انواع عبارتند از:

تنفس Cheyne-Stokes. این نوع آپنه خواب مرکزی بیشتر با نارسایی احتقانی قلب یا سکته همراه است.

تنفس Cheyne-Stokes با افزایش تدریجی و سپس کاهش تلاش تنفسی و جریان هوا مشخص می شود. در طول ضعیف ترین تلاش تنفسی، کمبود کلی جریان هوا (آپنه خواب مرکزی) ممکن است رخ دهد.

آپنه ناشی از دارو. مصرف برخی داروها مانند مواد افیونی - از جمله مورفین، اکسی کدون (روکسیکودون، اکسی کونتین و...) یا کدئین - ممکن است باعث نامنظم شدن تنفس، افزایش و کاهش در یک الگوی منظم یا توقف موقت شود. 

تنفس دوره ای در ارتفاع بالا. اگر در ارتفاعات بسیار بالا قرار بگیرید، ممکن است الگوی تنفسی Cheyne-Stokes رخ دهد. تغییر اکسیژن در این ارتفاع دلیل تناوب تنفس سریع (hyperventilation) و کم تنفس است.

درمان آپنه خواب مرکزی اورژانسی. برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی در حالی که از فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) برای درمان آپنه خواب خود استفاده می کنند، دچار آپنه خواب مرکزی می شوند. این وضعیت به عنوان آپنه خواب مرکزی اورژانسی شناخته می شود و ترکیبی از آپنه خواب انسدادی و مرکزی است.

آپنه خواب مرکزی ناشی از شرایط پزشکی. چندین بیماری، از جمله بیماری کلیوی مرحله نهایی و سکته مغزی، ممکن است منجر به آپنه خواب مرکزی از نوع غیر Cheyne-Stokes شود.

آپنه خواب مرکزی ایدیوپاتیک (اولیه). علت این نوع غیر معمول آپنه خواب مرکزی مشخص نیست.

عوامل خطر

عوامل خاصی شما را در معرض افزایش خطر آپنه مرکزی خواب قرار می دهند:

جنسیت. احتمال بروز آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است.

سن. آپنه خواب مرکزی در میان افراد مسن، به ویژه بزرگسالان بالای 65 سال شایع تر است، احتمالاً به این دلیل که ممکن است شرایط پزشکی یا الگوهای خواب دیگری داشته باشند که احتمال ایجاد آپنه مرکزی خواب را دارند.

اختلالات قلبی. افرادی که ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) دارند یا ماهیچه های قلب آنها خون کافی برای نیازهای بدن پمپاژ نمی کنند (نارسایی احتقانی قلب) بیشتر در معرض خطر آپنه خواب مرکزی هستند.

سکته مغزی، تومور مغزی یا ضایعه ساختاری ساقه مغز. این شرایط مغزی می تواند توانایی مغز در تنظیم تنفس را مختل کند.

ارتفاع بالا. خوابیدن در ارتفاعی بالاتر از حد معمول ممکن است خطر آپنه خواب را افزایش دهد. آپنه خواب در ارتفاعات چند هفته پس از بازگشت به ارتفاع پایین دیگر مشکلی ایجاد نمی کند.

مصرف مواد افیونی. داروهای مخدر ممکن است خطر آپنه خواب مرکزی را افزایش دهند.

CPAP. برخی از افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب در حالی که از فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) استفاده می کنند، دچار آپنه خواب مرکزی می شوند. این وضعیت به عنوان آپنه خواب مرکزی اورژانس شناخته می شود. این ترکیبی از آپنه خواب انسدادی و مرکزی است.

برای اکثر افراد، آپنه خواب مرکزی اورژانسی درمان با استفاده مداوم از دستگاه CPAP از بین می رود. افراد دیگر ممکن است با نوع دیگری از فشار درمانی مثبت راه هوایی درمان شوند.

عوارض

آپنه خواب مرکزی یک وضعیت پزشکی جدی است. برخی از عوارض عبارتند از:

خستگی. بیداری های مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب طبیعی و ترمیمی را غیرممکن می کند. افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی اغلب دچار خستگی شدید، خواب آلودگی در طول روز و تحریک پذیری می شوند.

ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و در محل کار، تماشای تلویزیون یا حتی هنگام رانندگی به خواب بروید.

مشکلات قلبی عروقی. علاوه بر این، افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در طول آپنه خواب مرکزی رخ می دهد ممکن است بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارد.

اگر بیماری قلبی زمینه‌ای وجود داشته باشد، این دوره‌های مکرر کم اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) پیش‌آگهی را بدتر می‌کند و خطر ریتم غیرطبیعی قلب را افزایش می‌دهد.