آسپرژیلوزیس یک عفونت ناشی از نوعی کپک (قارچ) است. بیماری های ناشی از عفونت آسپرژیلوزیس معمولاً سیستم تنفسی را تحت تأثیر قرار می دهند، اما علائم و شدت آنها بسیار متفاوت است.

 

کپکی که باعث بیماری می شود، آسپرژیلوس، در همه جا وجود دارد - داخل و خارج از خانه. بیشتر سویه‌های این کپک بی‌ضرر هستند، اما تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند باعث بیماری‌های جدی شوند که افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، بیماری‌های زمینه‌ای ریوی یا آسم، اسپورهای قارچی را استنشاق کنند.

 

در برخی افراد، هاگ ها باعث واکنش آلرژیک می شوند. سایر افراد دچار عفونت های خفیف تا جدی ریه می شوند. جدی ترین شکل آسپرژیلوز - آسپرژیلوس تهاجمی - زمانی رخ می دهد که عفونت به رگ های خونی و فراتر از آن گسترش می یابد.

 

بسته به نوع آسپرژیلوزیس، درمان ممکن است شامل مشاهده، داروهای ضد قارچ یا در موارد نادر جراحی باشد.

 

علائم

علائم و نشانه های آسپرژیلوزیس بسته به نوع بیماری آن متفاوت است:

 

 

واکنش آلرژیک

برخی از افراد مبتلا به آسم یا فیبروز کیستیک واکنش آلرژیک به کپک آسپرژیلوس دارند. علائم و نشانه های این بیماری که به عنوان آسپرژیلوزیس برونکوپولمونری آلرژیک شناخته می شود، عبارتند از:

 

تب

 

سرفه ای که ممکن است خون یا پلاک های مخاطی ایجاد کند

 

بدتر شدن آسم

 

 

آسپرژیلوما

برخی از بیماری های مزمن ریوی، مانند آمفیزم، سل یا سارکوئیدوز پیشرفته، می توانند باعث ایجاد فضاهای هوایی (حفره) در ریه ها شوند. هنگامی که افراد مبتلا به حفره های ریه نیز به آسپرژیلوس آلوده می شوند، الیاف قارچ ممکن است به داخل حفره ها راه پیدا کنند و به توده های درهم (توپ های قارچی) معروف به آسپرژیلوما تبدیل شوند.

 

آسپرژیلوما ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا در ابتدا فقط یک سرفه خفیف ایجاد کنند. با این حال، با گذشت زمان و بدون درمان، آسپرژیلوم‌ها می‌توانند شرایط مزمن ریه را بدتر کنند و احتمالاً باعث ایجاد موارد زیر شوند:

 

سرفه ای که اغلب خون را بالا می آورد (هموپتیزی)

 

خس خس سینه

 

تنگی نفس

 

کاهش وزن ناخواسته

 

خستگی

 

آسپرژیلوس تهاجمی

 

 

این شدیدترین شکل آسپرژیلوزیس است. زمانی رخ می دهد که عفونت به سرعت از ریه ها به مغز، قلب، کلیه ها یا پوست سرایت کند. آسپرژیلوزیس تهاجمی فقط در افرادی رخ می دهد که سیستم ایمنی آنها در نتیجه شیمی درمانی سرطان، پیوند مغز استخوان یا بیماری سیستم ایمنی ضعیف شده است. بدون درمان، این شکل از آسپرژیلوزیس ممکن است کشنده باشد.

 

 

علائم و نشانه ها بستگی به این دارد که کدام اندام تحت تاثیر قرار گرفته است، اما به طور کلی، آسپرژیلوز تهاجمی می تواند باعث موارد زیر شود:

 

تب و لرز

 

سرفه ای که خون را بالا می آورد (هموپتیزی)

 

تنگی نفس

 

درد قفسه سینه یا مفاصل

 

سردرد یا علائم چشمی

 

ضایعات پوستی

 

 

انواع دیگر آسپرژیلوزیس

آسپرژیلوس می تواند به مناطقی از بدن به غیر از ریه ها، مانند سینوس ها، حمله کند. در سینوس‌ها، این قارچ می‌تواند باعث گرفتگی بینی شود که گاهی اوقات همراه با زهکشی است که ممکن است حاوی خون باشد. تب، درد صورت و سردرد نیز ممکن است رخ دهد.

 

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

 

 

اگر آسم یا فیبروز کیستیک دارید، هر زمان که متوجه تغییر در تنفس خود شدید به پزشک مراجعه کنید. اگرچه آسپرژیلوزیس ممکن است علت آن نباشد، ارزیابی مشکلات تنفسی بسیار مهم است.

 

اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید و دچار تب غیرقابل توضیح، تنگی نفس یا سرفه ای می شوید که خون بالا می آورد، فوراً تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید. در مورد آسپرژیلوزیس مهاجم، درمان سریع بسیار مهم است. در برخی موارد، درمان با داروهای ضد قارچ به محض مشکوک شدن به آسپرژیلوس، حتی قبل از اینکه آزمایش تشخیص را تأیید کند، شروع می شود.

 

 

 

علل

 

کپک آسپرژیلوس اجتناب ناپذیر است. در خارج از منزل، در برگ های پوسیده و کمپوست و روی گیاهان، درختان و محصولات غلات یافت می شود.

 

قرار گرفتن روزانه در معرض آسپرژیلوس به ندرت برای افراد دارای سیستم ایمنی سالم مشکل ساز است. هنگامی که هاگ های کپک استنشاق می شوند، سلول های سیستم ایمنی آنها را احاطه کرده و از بین می‌برند. اما افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی در اثر بیماری یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی دارند، سلول های مبارزه کننده با عفونت کمتری دارند. این به آسپرژیلوس اجازه می دهد تا به ریه ها و در جدی ترین موارد به سایر قسمت های بدن حمله کند.

 

آسپرژیلوزیس از فردی به فرد دیگر مسری نیست.

 

 

عوامل خطر

 

خطر ابتلا به آسپرژیلوزیس به سلامت کلی و میزان قرار گرفتن در معرض کپک بستگی دارد. به طور کلی، این عوامل شما را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می کند:

 

سیستم ایمنی ضعیف شده. افرادی که پس از انجام جراحی پیوند از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند - به ویژه پیوند مغز استخوان یا سلول های بنیادی - یا افرادی که سرطان های خاصی از خون دارند در معرض بالاترین خطر ابتلا به آسپرژیلوزیس تهاجمی هستند. افرادی که در مراحل بعدی ایدز هستند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

 

سطح گلبول های سفید پایین. افرادی که شیمی درمانی، پیوند عضو یا لوسمی انجام داده اند، سطح گلبول های سفید پایین تری دارند و آنها را مستعد ابتلا به آسپرژیلوزیس تهاجمی می کند. بیماری گرانولوماتوز مزمن - یک اختلال ارثی که سلول‌های سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد - نیز همینطور است.

 

حفره های ریه. افرادی که دارای فضای هوایی (حفره) در ریه های خود هستند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسپرژیلوما هستند.

 

آسم یا فیبروز کیستیک. افراد مبتلا به آسم و فیبروز کیستیک، به ویژه آنهایی که مشکلات ریوی آنها طولانی مدت است یا به سختی قابل کنترل است، احتمال بیشتری دارد که به کپک آسپرژیلوس واکنش آلرژیک نشان دهند.

 

درمان طولانی مدت کورتیکواستروئید. استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها بسته به بیماری زمینه ای تحت درمان و سایر داروهای مورد استفاده ممکن است خطر ابتلا به عفونت های فرصت طلب را افزایش دهد.

 

 

عوارض

 

بسته به نوع عفونت، آسپرژیلوزیس می تواند عوارض جدی مختلفی ایجاد کند:

 

خون ریزی. هم آسپرژیلوما و هم آسپرژیلوس تهاجمی می توانند باعث خونریزی شدید و گاهی کشنده در ریه ها شوند.

 

• عفونت سیستمیک. جدی ترین عارضه آسپرژیلوزیس تهاجمی گسترش عفونت به سایر قسمت های بدن، به ویژه مغز، قلب و کلیه ها است. آسپرژیلوس تهاجمی به سرعت گسترش می یابد و ممکن است کشنده باشد.

   

جلوگیری

اجتناب از قرار گرفتن در معرض آسپرژیلوس تقریباً غیرممکن است، اما اگر پیوند انجام داده‌اید یا تحت شیمی‌درمانی هستید، سعی کنید از مکان‌هایی که احتمالاً با کپک‌ها مواجه می‌شوید، مانند کارگاه‌های ساختمانی، توده‌های کمپوست و ساختمان‌هایی که غلات را ذخیره می‌کنند، دوری کنید. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، پزشک ممکن است توصیه کند از ماسک صورت استفاده کنید تا در معرض آسپرژیلوس و سایر عوامل عفونی موجود در هوا قرار نگیرید.