ضربان ساز دستگاهی کوچک است که در زیر پوست قفسه سینه قرار می گیرد تا به کنترل ضربان قلب کمک کند. در صورت داشتن ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، به ویژه ضربان آهسته،می توانید از آن برای کمک به ضربان منظم قلب استفاده کنید. کاشت ضربان ساز در قفسه سینه نیاز به جراحی دارد.

انواع پیس میکر (ضربان ساز)

بسته به شرایط شما، ممکن است یکی از انواع ضربان ساز زیر را داشته باشید.

• ضربان ساز قلبی تک حفره‌‌ای یا تک سیمی. این نوع معمولاً تکانه های الکتریکی را به بطن راست قلب شما حمل می کند.
• ضربان ساز قلبی دو حفره‌‌ای یا دو سیمی. این نوع، تکانه های الکتریکی را به بطن راست و دهلیز راست قلب شما حمل می کند تا به کنترل زمان انقباضات بین دو حفره کمک کند.
• ضربان ساز دو بطنی. ضربان‌سازی دو بطنی، که به آن درمان همگام‌سازی مجدد قلبی نیز می‌گویند، برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی با سیستم‌های الکتریکی غیرطبیعی است. این نوع ضربان ساز، حفره های پایینی قلب (بطن راست و چپ) را تحریک می کند تا ضربان قلب موثرتر باشد.

چرا این کار انجام می‌شود

ضربان سازها برای کمک به کنترل ضربان قلب شما کاشته می شوند. آنها را می توان به طور موقت برای درمان کندی ضربان قلب پس از حمله قلبی، جراحی یا مصرف بیش از حد دارو کاشت. یا می توان آنها را به طور دائم برای اصلاح ضربان قلب آهسته یا نامنظم یا در برخی افراد برای کمک به درمان نارسایی قلبی کاشت.

قلب شما چگونه می تپد

قلب یک پمپ عضلانی به اندازه مشت است که چهار حفره دارد، دو حفره در سمت چپ و دو حفره در سمت راست. حفره های فوقانی (دهلیز راست و چپ) و حفره های پایین (بطن راست و چپ) با سیستم الکتریکی قلب شما کار می کنند تا ضربان قلب را با سرعت مناسب حفظ کنند - معمولاً 60 تا 100 ضربه در دقیقه برای بزرگسالان در حالت استراحت.

سیستم الکتریکی قلب یا سیستم هدایتی قلب، ضربان قلب شما را کنترل می کند، از گروهی از سلول ها در بالای قلب (گره سینوسی) شروع می شود و به پایین گسترش می یابد و باعث انقباض و پمپاژ خون می شود. افزایش سن، آسیب عضله قلب در اثر حمله قلبی، برخی داروها و برخی نقص های ژنتیکی می تواند باعث ریتم غیر طبیعی قلب شود.

کاری که ضربان ساز انجام می دهد

یک ضربان ساز الکترونیکی کاشته شده عملکرد سیستم الکتریکی طبیعی شما را تقلید می کند. ضربان ساز از دو بخش تشکیل شده است:

تولید کننده پالس الکتریکی. این ظرف فلزی کوچک یک باتری و مدار الکتریکی را در خود جای داده است که میزان پالس های الکتریکی ارسال شده به قلب شما را تنظیم می کند.

سرب (الکترود). یک تا سه سیم انعطاف پذیر و عایق هر کدام در یک محفظه یا محفظه های قلب شما قرار می گیرند و پالس های الکتریکی را برای تنظیم ضربان قلب شما ارسال می کنند.

ضربان سازها فقط در صورت نیاز کار می کنند. اگر ضربان قلب شما خیلی کند باشد (برادی کاردی)، پیس میکر سیگنال های الکتریکی را برای تصحیح ضربان به قلب شما ارسال می کند.

همچنین، پیس میکرهای جدیدتر دارای حسگرهایی هستند که حرکت بدن یا ضربان تنفس را تشخیص می‌دهند و به ضربان‌سازها سیگنال می‌دهند تا در صورت نیاز، ضربان قلب را در حین ورزش افزایش دهند.

خطرات

عوارض ناشی از جراحی برای کاشت ضربان ساز غیر معمول است، اما می توان موارد زیر باشد:

عفونتی محلی که در آن ضربان ساز کاشته شده است

واکنش آلرژیک به رنگ یا بیهوشی مورد استفاده در طی عمل شما

تورم، کبودی یا خونریزی در محل ژنراتور، به خصوص اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید.

آسیب به عروق خونی یا اعصاب شما در نزدیکی ضربان ساز

ایجاد مشکل در ریه

طرز کار

قبل از اینکه پزشک تصمیم بگیرد که آیا به ضربان ساز نیاز دارید یا خیر، چندین آزمایش برای یافتن علت ضربان نامنظم قلب خود انجام خواهید داد که می تواند شامل موارد زیر باشد:

الکتروکاردیوگرام (ECG). در این آزمایش غیرتهاجمی، پدهای حسگر با سیم‌های متصل به نام الکترود، روی قفسه سینه و گاهی اوقات بر روی اندام‌های شما قرار می‌گیرد تا تکانه‌های الکتریکی قلب شما را اندازه‌گیری کند.

مانیتورینگ هولتر. این یک نسخه قابل حمل ECG است. به ویژه در تشخیص اختلالات ریتم مفید است که در زمان‌های غیرقابل پیش‌بینی رخ می‌دهند. شما مانیتور را به خود می‌بندید و هنگامی که یک یا دو روز به فعالیت های عادی خود می پردازید، اطلاعات مربوط به فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می کند.

برخی از دستگاه‌های شخصی، مانند ساعت‌های هوشمند، مانیتورینگ الکتروکاردیوگرام را ارائه می‌کنند. از پزشک خود بپرسید که آیا این گزینه برای شما مناسب است یا خیر.

اکوکاردیوگرافی. این آزمایش غیرتهاجمی از امواج صوتی بی ضرری استفاده می کند که به پزشک اجازه می دهد تا عملکرد قلب شما را ببیند. ابزار کوچکی به نام مبدل روی سینه شما قرار می گیرد. امواج صوتی جمع آوری شده (پژواک) را از قلب شما به دستگاهی منتقل می کند که از الگوهای امواج صوتی برای ساختن تصاویر قلب تپنده شما بر روی مانیتور استفاده می کند.

تست استرس. برخی از مشکلات قلبی فقط در حین ورزش رخ می دهد. برای تست استرس، نوار قلب قبل و بلافاصله بعد از راه رفتن روی تردمیل یا دوچرخه ثابت گرفته می شود. در برخی موارد، اکوکاردیوگرام یا تصویربرداری هسته ای انجام می شود.

آنچه را می توان انتظار داشت

قبل از عمل

احتمالاً در طول عمل جراحی برای کاشت ضربان ساز، که معمولاً چند ساعت طول می کشد، بیدار خواهید بود. ممکن است از راه ورید دارویی برای کمک به آرامش دریافت کنید.

بیشتر کاشت پیس میکر با استفاده از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه برش ها انجام می شود. براین کار سینه شما با صابون مخصوص تمیز می شود.

در طول عمل

یک یا چند سیم منعطف و عایق شده در ورید اصلی زیر یا نزدیک استخوان ترقوه وارد می‌شود و با استفاده از تصاویر اشعه ایکس به قلب شما هدایت می‌شود. یک سر هر سیم در موقعیت مناسب قلب شما محکم می شود، در حالی که سر دیگر به ژنراتور پالس متصل است که معمولاً در زیر پوست زیر استخوان ترقوه کاشته می شود.

بعد از عمل

پس از کاشت ضربان ساز، احتمالاً یک روز در بیمارستان خواهید ماند. ضربان ساز شما به گونه ای برنامه ریزی می شود که با نیازهای ضربان قلب شما مطابقت داشته باشد. ترتیبی دهید که وقتی مرخص می شوید، شخصی شما را به خانه برساند.

پزشک شما ممکن است توصیه کند که برای حدود یک ماه از ورزش شدید یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. از وارد کردن فشار به ناحیه ای که پیس میکر در آن کاشته شده است خودداری کنید. اگر در آن ناحیه درد دارید، از پزشک خود در مورد مصرف داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول و...) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و...) سوال کنید.

مراقبت های ویژه

بعید است که ضربان ساز شما به دلیل تداخل الکتریکی به درستی کار نکند. با این حال، شما باید اقدامات احتیاطی را انجام دهید:

• تلفن های همراه. صحبت با تلفن همراه بی خطر است، اما تلفن همراه خود را حداقل 15 سانتی متر از ضربان ساز خود دور نگه دارید. گوشی خود را در جیب پیراهن نگذارید. هنگامی که با تلفن خود صحبت می کنید، آن را به سمت گوش مقابل سمتی که ضربان ساز شما در آن کار گذاشته شده است، نگه دارید.

• سیستم های امنیتی. عبور از یک فلزیاب فرودگاهی با ضربان ساز شما تداخلی ایجاد نمی کند، اگرچه فلز موجود در آن می تواند زنگ خطر را به صدا درآورد. اما از ماندن در نزدیکی یا تکیه دادن به سیستم تشخیص فلز خودداری کنید.

  برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، کارت شناسایی همراه داشته باشید که در آن قید شده باشد که ضربان ساز دارید.

• تجهیزات پزشکی. مطمئن شوید که تمام پزشکان و دندانپزشکان شما می دانند که یک ضربان ساز دارید. برخی از روش های پزشکی مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، سی تی اسکن، درمان پرتوی سرطان، کوتر الکتریکی برای کنترل خونریزی در حین جراحی، و سنگ شکنی موج شوک برای شکستن سنگ های بزرگ کلیه یا سنگ کیسه صفرا می توانند با ضربان ساز شما تداخل داشته باشند.
  

• تجهیزات تولید برق. حداقل 60 سانتی متر از تجهیزات جوشکاری، ترانسفورماتورهای ولتاژ بالا یا سیستم های موتور ژنراتور دورتر بایستید. اگر در اطراف چنین تجهیزاتی کار می کنید، از پزشک خود در مورد ترتیب دادن آزمایشی در محل کار خود بپرسید تا مشخص شود که آیا این تجهیزات بر روی ضربان ساز شما تأثیر می گذارد یا خیر.

وسایلی که بعید است با ضربان ساز شما تداخل داشته باشند عبارتند از اجاق های مایکروویو، تلویزیون و کنترل از راه دور، رادیو، توستر، پتوی برقی، ریش تراش برقی و مته های برقی.

نتایج

داشتن ضربان ساز باید علائم ناشی از کندی ضربان قلب مانند خستگی، سبکی سر و غش را بهبود بخشد. 

پزشک باید هر سه تا شش ماه یکبار ضربان ساز شما را چک کند. در صورت افزایش وزن، اگر پاها یا مچ پاها پف کرده، یا اگر دچار ضعف یا سرگیجه شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

باتری ضربان ساز شما باید 5 تا 15 سال دوام بیاورد. هنگامی که باتری فرسوده شد، برای تعویض آن به جراحی نیاز خواهید داشت. روش تعویض باتری پیس میکر شما اغلب سریعتر است و به زمان بهبودی کمتری نسبت به روش کاشت پیس میکر نیاز دارد.

از آنجا که بیشتر ضربان سازهای امروزی به طور خودکار ضربان قلب شما را مطابق با سطح فعالیت بدنی شما تنظیم می کنند، می توانند به شما اجازه دهند سبک زندگی فعال تری را از سر بگیرید.

ضربان سازها و مشکلات پایان زندگی

اگر ضربان‌ساز دارید و با یک بیماری غیرمرتبط با قلب‌تان، مانند سرطان، به بیماری لاعلاج مبتلا می‌شوید، ممکن است ضربان‌ساز حیات را ادامه بدهد. نظرات پزشکان و محققان در مورد خاموش کردن ضربان ساز در شرایط پایان زندگی متفاوت است.

اگر ضربان ساز دارید و نگران خاموش کردن آن هستید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین شاید بخواهید با اعضای خانواده یا شخص دیگری برای تصمیم گیری پزشکی  در موقعیت های مراقبتی در پایان زندگی، صحبت کنید.

لینک‌های مرتبط